OLIVE AND ITS TRADE ON THE CRETE ISLAND

Authors : Arzu BAYKARA TAŞKAYA

Pages : 1-35

Doi:10.47088/utad.1017344

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Girit Adası, bulunduğu konum itibariyle Akdeniz’in ticaret üslerinden biri olmuştur. Ada, Akdeniz’in Adalar Denizi ile kesiştiği yerde, stratejik konumu itibariyle son derece önemli bir bölgededir. Adada yetişen en önemli ürün şüphesiz ki zeytindir. Zeytin, Akdeniz ikliminin verimli meyvesidir. Bu üründen elde edilen yağ ve sabun sarayın ihtiyaçlarını karşılayan İstanbul’a gönderilen en önemli ticari metadır. Zeytinin iklime göre dalgalanan yetişme yapısı ondan elde edilen yağ ve sabunun ticaretini de zaman zaman aksatmıştır. Zeytinyağı için mukataa vakıfları da oluşturulmuştur. Yunan İsyanı ile zeytin ağaçlarına yapılan tahribat ve bazı köylerin yıkılması ticareti de sekteye uğrattığından; ticaretin aksadığını görüyoruz. Bu yüzden halk vergilerin bir süreliğine ertelenmesini veya taksitlendirilmesini talep etmiştir. Devlet de bu isteğe cevabı olumlu olmuştur. Bölgede üretilen sabunun kalitesinin yüksek olduğunu arşiv belgelerinden rahatlıkla görebiliyoruz. Bu yüzden zeytin üreten diğer önemli merkezler sahte Girit damgasıyla sabunlarını satmayı tercih etmiş; sabun ticareti de bu sahtecilikten oldukça etkilenmiştir. Çıkarılan kanunlarla, sabunlara üretildiği yerin damgasının vurulması şartının getirildiğini görüyoruz. Gümrük vergilerinin düşük tutulmasıyla da zeytinyağının farklı ülkelere daha uygun fiyattan satıldığını görmekteyiz.1770 de çıkan ilk iç karışıklığın ardından; adada sürekli iç çatışmaların olduğu bir mekân olmuştur. Özellikle 1897/98 yıllarında zeytin ağaçlarındaki tahribat yapıldığını görüyoruz. Makalemizde Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi’nde bulunan belgeler ışığında Yunan İsyanıyla ortaya çıkan siyasi karışıkta tarım ve ticaretin bu durumdan nasıl etkilendiğini; zeytin ticaretinin bu süreçte yaşadığı sıkıntıları vermeye çalıştık.
Keywords : Girit Eyaleti, Ticaret, Vakıf ve Mukataa, Yunan İsyanı, Zeytin