İSİMDEN İSİM YAPAN –CI EKİNİN MORFO-SEMANTİK İŞLEVLERİ

Authors : Çiçek VAROL

Pages : 270-290

View : 20 | Download : 11

Publication Date : 2022-05-29

Article Type : Research Paper

Abstract :-CI eki isimden isim yapan ekler arasında işlekliği derecesi en yüksek eklerden biridir. Birçok kelime yapımında bu ekten çokça faydalanılmaktadır. –CI ekinin işlevleri, “bir görevi sürekli olarak yapan, ismin belirlediği işle ilgili kimse anlamı veren ve isimlerden, bir işi görev olarak almış kimse, sahiplik, bir görüşü, bir inanışı, bir düşünceyi benimseme, meslek ve uğraşı anlamı katan, semt, mahalle, cadde, köy gibi yer adları, alışkanlıkları olan ya da bazı yiyecek ve içecekleri severek tüketen kişiler” olarak sıralanmaktadır. Oysa bunlar ekin morfo-semantik işlevleridir. Sıralanan morfo-semantik işlevler dışında ekin farklı morfo-semantik işlevleri olduğu da görülmüştür. Morfolojik işlev ve morfo-semantik işlev birbirleriyle bağlantılı olmalarına rağmen aralarında bazı farklar da vardır. Ekleri işlev başlığı altında değerlendirmek, hem ekin kullanım alanını sınırlandırmakta hem de yanlış türetmelere yol açmaktadır. Bununla beraber Türkçe öğretimde ve çeviri konusunda yanlışlıklara ve zorluklara sebep olmaktadır. Eklerin biçimsel özellikleri ön planda tutulmuş, kelimelere kattığı anlamlara yüzeysel olarak değinilmiş ve yeterince üzerinde durulmamıştır. Bu bağlamda biz de çalışmamızda ekleri morfolojik ve morfo-semantik işlev olarak değerlendirdik. Morfolojik işlev, dilbiriminin biçime yönelik, yapıyı belirleyen gramer işlevi; morfo-semantik işlev, dilbiriminin geldiği yerde anlama yönelik verdiği hizmet olarak tanımlanmaktadır. Çalışmamızda Güncel Türkçe Sözlükten ve taranan eserler üzerinden –CI ekli kelimelerin morfo-semantik işlevler gösterildi. –CI ekinin tespit edilen otuz tane morfo-semantik işlevleri incelendi.
Keywords : Morfolojik işlev, Morfo semantik işlev, Yapım eki, Anlam