ERMENİCE HAGİOGRAFİK METİNLERDEKİ İLHANLILARA DAİR KAYITLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Authors : İlhan ASLAN

Pages : 19-30

View : 61 | Download : 43

Publication Date : 2023-09-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Ermenilerin Hıristiyanlığı kabulünün ve kendi alfabelerini oluşturmalarının bir sonucu olarak Ermeni edebiyatı ve tarihi konusundaki eserlerin sayısında bir hayli artış yaşanmıştır. Söz konusu eserlerin ortaya çıkmasında Ermeni kilisenin büyük bir rolü olmuştur. Daha çok Ermeni din adamları tarafından kaleme alınan bu eserler, Ermeni edebiyatı ve kadim tarihiyle ilgili bilgi içermekle birlikte yazıldığı dönemdeki olayları nakletmesi bakımından oldukça değerli bir mahiyet taşımaktadır. Uzun süre İlhanlı egemenliği altında yaşamlarını devam ettiren Ermenilerin yazın hayatı bu dönemde zirveye ulaşmıştır. Tarihsel eserlerin yanı sıra bu dönemde azizlerin yaşam öyküsünü içeren hagiografik eserler de daha önceki devirlerde olduğu gibi yazılmaya devam etmiştir. Ermeni hagiografyasında yalnızca azizlerin şehit edilmesi ve etkinlikleri hakkında değil aynı zamanda Ermeniler üzerinde derin etkiler bırakan olayların da kayda geçirildiği göze çarpmaktadır. Efsanevî bir mahiyet taşıyan bu eserlerdeki tasvirler arasında, döneme ilişkin bilgiler veren diğer kroniklerin de teyit ettiği olayların az veya çok izlerine rastlamak mümkündür. Genellikle azizlerin ölümünden sonra onun yakınları olan çağdaş görgü tanıkları tarafından kaleme alındıkları için bu hagiografik eserlerin tarihsel olgulara ışık tutması bakımından önemi büyüktür. Bu anlamda Ermenice hagiografik eserler, İlhanlı tarihi araştırmalarında mühim bir mevki teşkil eder. Söz konusu eserler, İlhanlıların Hıristiyan uluslara olan yaklaşımını, onlara karşı uyguladığı dinsel, siyasal ve ekonomik yaptırımları çok çarpıcı bir biçimde yansıtmaktadır. Bununla birlikte İlhanlılardaki dinsel dönüşüme aynı ölçüde temas etmesi, döneme ilişkin bilgi veren çeşitli kaynakların eksik cephesini tamamladığı için değerlidir. Bu makalede, Ermenice hagiografik metinlerdeki İlhanlılara ilişkin pasajlar değerlendirilerek bunların İlhanlı tarihi araştırmalarına katkı sağlaması amaçlanmıştır.
Keywords : Ermeni Hagiografyası, İlhanlılar, Ermeniler