OSMANLI DÖNEMİ SÜRELİ YAYINLARINDA MÛSİKÎ: MEKTEB MECMUASI ÖRNEĞİ

Authors : Talha Günaydin

Pages : 170-187

View : 70 | Download : 109

Publication Date : 2023-10-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Dönemi süreli yayıcılığının birçok örneğinin bulunduğu bir dönemde 1891 – 1898 yılları arasında "Pazartesi Günleri Çıkarılır. Fennî ve Edebî Risâledir” ifadesiyle yayınlanan Mekteb mecmuası, ilk sayılarda ağırlıklı olarak çocukların ve halkın eğitimi üzerine konular içermekteyken, ilerleyen sayılarda sanat ve edebiyat dergisi haline dönüşmüştür. Toplamda 185 sayısı bulunan mecmua, Servet-i Fünûn edebiyatına geçiş dönemi itibariyle Türk Edebiyatı açısından kıymetlidir. Üç farklı yayın dönemine sahip olan mecmua ilk dönemde Karâbet Efendi, İkinci ve üçüncü dönemlerde İsmail Hakkı Bey imtiyazıyla bazı yıllar onbeş günde bir bazı yıllarda ise haftalık olarak yayınlanmıştır. Yazarları arasında Ahmet Rasim, Fâik Esad, Adanalı Ziya, Ali Muzaffer, Mazhar Bey, Sürûş, Mehmet Celal, Hâlide Edip, Halit Ziya, Necip Âsım, Rıza Tevfik, Hüseyin Dâniş, İbrahim Hakkı Paşa, Müstecabizâde İsmet, Muallim Feyzi, Reşid Bey, Faik Reşad, Salih Zeki, Cemil Zeki, Hüseyin Sîret, Tevfik Fikret, ve Mehmed Celal gibi isimler bulunmaktadır. Neşredilen her baskısında ahlâkî ve eğitici hikayelerin yer aldığı mecmuada ayrıca Osmanlıca, Farsça, Arapça ve Fransızca gibi lisanlara ait dilbilgisi kurallarının konu edildiği bölümler yer almaktadır. Türk ve Avrupa edebiyatı eserlerinin yanısıra her iki medeniyete ait gelişmeleri, mûsikî, Mimârî ve resim gibi güzel sanatlara ait konular da işlenmektedir. Dönemi itibariyle önemli bir ihtiyacı karşılayan Mekteb dergisi her ne kadar Rüşdiye ve İdâdî öğrencileri için müfredata uygun tasarlanmış olsa da yalın dili ve toplumun her kesimine hitap edecek şekilde halkın istifadesine sunulmuştur. Tarafımızdan tespit edilen yazılarda ‘Mûsikî, Savtin Ahvâl-i Mûsikiyyesi, Hikmet-i Tabî’iyye, Uzv-ı Sem’ (kulak) ve Savt (ses), Mizher (Mûsikî Âlâtı)’ başlıklarıyla mûsikîye dâir bilgiler yer almaktadır. Bu yazılar mecmuanın diğer bütün yazılarıyla birlikte değerlendirildiğinde her branşta olduğu gibi özenle hazırlanarak dönemin gençlerinin entellektüel derinliğini artırmak ve kültür bilinci aşılanmak istenildiğini göstermektedir. Bu çalışmada ilgili mûsikî makaleleri latinize edilmiş olup, değerlendirilmiştir. Geniş yazar kadrosu ile büyük emek verilerek meydana getirilen Mekteb Mecmuası yayınlandığı döneme ve Türk toplumunun kültürel hafızasına ışık tutmaktadır.
Keywords : Osmanlı Devleti, Süreli Yayınlar, Mekteb Mecmuası, Mûsikî, Kültür