PEIRCE’ÜN (ARKİTEKTONİK) DÜŞÜNSEL MİMARİSİ VE BİLİMLER TASNİFİ

Authors : Hasan Hüseyin Kargın

Pages : 233-246

View : 235 | Download : 211

Publication Date : 2024-10-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede Peirce’ün düşünsel mimari (arkitektonik) anlayışı ve bilimler sınıflandırmasını ele almak amaçlanmıştır. Kant, değişik alanlara ait düşüncelerini bütünlük içinde bir araya getirmiş, düşünsel veya fikri bir mimari kurmuştur. Kant mimarisini akıl temeli üzerine inşa etmişken, ampirist bir filozof olan Peirce kendi fikri mimarisini deneyim temeli üzerine inşa etmek amacındadır. Peirce’ün mimarisinde tecrübe ve toplumsal fayda merkeze alınır. Peirce’ün bilimler tasnifi XIX. Yüzyıl bilim anlayışından ve bilim tasniflerinden farklı ve özgündür. Hâkim bilim paradigmalarına göre sadece doğa bilimleri bilim olma hüviyetine sahipken, Peirce, edebiyat eleştirisinden, günlüklere kadar tüm beşerî faaliyetleri bilim olarak görür. Peirce’ün geliştirmiş olduğu göstergebilimi teorisinde, insan göstergelerle düşünen bir varlıktır ve insana ait olan tüm faaliyetler bilim olma hakkına sahiptir. Peirce’ün bilimler tasnifinin tepesinde matematik, onun hemen altında felsefe yer alır. Bilimler formel Bilimler, felsefe, metafizik ve özel bilimlerdir. İşleyiş bakımından ise keşif bilimleri, normatif bilimler ve inceleme bilimleridir. Düşünür, bilimleri nesnelerine göre de tasnif etmektedir.
Keywords : Peirce, Kant, Arkitektonik, Bilim Sınıflandırması, Keşif Bilimleri, İnceleme Bilimleri