JAPONYA PANOPTİKONU: HARUO SATŌ’NUN NONSHARAN KAYITLARI’NDA KENTSEL VE BEDENSEL DÖNÜŞÜM

Authors : Nuray Akdemir

Pages : 86-97

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2025-03-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Distopyalar genellikle endüstri, teknoloji ve tüketim toplumunun yarattığı sorunları mekân, özellikle de kentlerle ilişkili bir şekilde işler. Bu tür eserlerde, kentsel alanlar ve kentleşme toplumsal sorunların ve bireysel yabancılaşmanın zeminini oluşturan önemli birer unsur olarak karşımıza çıkar. Özellikle Batı’da gelişmiş özgül bir edebi ve sinematik bir olgu olan kent distopyaları modernliğin küresel tarihi bağlamında Japon edebiyatında da 20. yüzyılın başlarında karşımıza çıkmaktadır. Japonya’nın Batılılaşma ve modernleşme sürecinde kentlerin hızla gelişmesi ve toplumsal yapının dönüşümü bu tür distopik anlatıların zeminini hazırlamıştır. Bu makalede, modern Japon edebiyatının ilk distopyasına örnek gösterilen Haruo Satō’nun 1929 yılında kaleme aldığı Nonsharan Kayıtları adlı eserinde hapishane modelinde tasarlanmış kentin ve bedenin metaforik dönüşümleri Japonya’nın tarihi ve kültürel bağlamında Michel Foucault’nun biyoiktidar kavramından yararlanarak incelenmiştir. Nonsharan kenti, hapishane modeli üzerine inşa edilen bir yapı olarak modernleşme ve sanayileşmenin yol açtığı sınıf ayrımları ve toplumsal eşitsizlikleri distopik bir bakış açısıyla ele alarak kentleşme sürecinde bireylerin yaşam alanlarının giderek daralmasını ve bu daralma ile birlikte güç ilişkilerinin mekân üzerinden yeniden şekillendiğini vurgular. Satō, H. G. Wells’in Zaman Yolculuğu (1895) ve Fritz Lang’ın Metropolis (1927)’inde olduğu gibi Batılı distopik toplumların karakteristik yapılarına benzer şekilde Nonsharan Kayıtları’nda, sınıf temelli ayrımlarla, teknolojinin denetim gücüyle ve bilginin manipülasyonu yoluyla distopyasını etkili bir şekilde oluşturmuştur. Nonsharan Kayıtları, 20. yüzyılın başındaki Japon toplumsal yapısına dair derin bir eleştiri sunarken, aynı zamanda insanlık durumuna dair evrensel sorunlara ve geleceğin karanlık olasılıklarına dair distopik ve uyarıcı bir bakış açısı geliştirmektedir.
Keywords : Kent Distopyası, Haruo Satō, Nonsharan Kayıtları, Hapishane Metaforu