KELAMÎ TARTIŞMALAR İÇERİSİNDE AHLAKIN BUHARLAŞMASI

Authors : Fikrullah Çakmak

Pages : 271-293

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2025-03-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın temel amacı, kelam ilminin tarihsel süreçte teolojik tartışmalarda aldığı rolü ve bu süreçte teoloji ile ahlak arasındaki ilişkideki konumunu ele almaktır. Günümüzün en dikkat çekici problemlerinden biri, toplumsal değerlerin zayıflaması ve ahlaki yozlaşma meselesidir. Modernleşme, kentleşme, ekonomik sorunlar, eğitimdeki yetersizlikler ve siyasal etkenler gibi birçok faktör, ahlaki yozlaşmanın sebepleri arasında değerlendirilebilir. Bununla birlikte, İslam\\\'ın bireyleri ahlaki olgunluğa yani aḥsen-i taḳvîm olarak ifade edilen en mükemmel insan mertebesine ulaştırma hedefini neden tam anlamıyla gerçekleştiremediği sorusu, bu tartışmaların merkezinde yer almaktadır. İslam düşünce tarihinde bu sorumluluğu üstlenebilecek önemli disiplinlerden biri olarak görülen kelam ilmi, inanç, varlık ve bilgi konularını ele alırken toplumsal ve ahlaki meselelere de rehberlik edebilme potansiyeline sahiptir. Ancak, kelam ilminin tarihsel süreçte daha çok metafizik ve teolojik tartışmalara odaklanması, bazı durumlarda ahlaki ilkelerin geri planda kalmasına neden olabilmiştir. Özellikle bu tartışmaların sosyal ve siyasi bağlamlarla şekillenmesi, kelamın ele aldığı meselelerde ahlaki yönlerin daha az vurgulanmasıyla sonuçlanmıştır. Bu durum, İslam toplumlarında ahlaki yozlaşma bağlamında ele alınabilecek bir eksiklik olarak değerlendirilebilir. Kur’an’da yer alan teolojik öğretilerin derin bir ahlaki içerik barındırdığı ve bu öğretilerin teoloji ile ahlak arasında güçlü bir bağ kurduğu açıkça görülmektedir. Ahlak, teolojik ilkelerin birey ve toplum düzeyinde uygulanabilir bir tezahürü olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda, kelam ilmi, teolojik öğretiler ile ahlak arasındaki ilişkiyi ele alırken, İslam\\\'ın bütüncül bakış açısını göz önünde bulundurmalıdır. Bu çalışma, kelam ilminin tarihsel gelişimi içerisinde vahyin sıklıkla vurguladığı ahlaki ilkelerin, kelamî tartışmaların yoğunluğu içerisinde ne ölçüde geri planda kaldığını ve bu bağlamda ahlaki boyutun görünürlüğünün zamanla nasıl azaldığını eleştirel bir bakış açısıyla tartışmaktadır. Sonuç olarak, İslam toplumlarında ahlakın bireysel ve toplumsal düzeyde güçlenebilmesi için kelam ilminde teolojik söylemlerin ahlaki ilkelerle birlikte ele alınmasının önemli bir katkı sağlayabileceği öne sürülmektedir. Bu bağlamda, kelamın daha bütüncül bir söylem geliştirmesi hem disiplinin kendi tarihsel rolüne hem de İslam toplumlarının ahlaki ve toplumsal dönüşümüne hizmet edebilir.
Keywords : Kelâm, Ahlak, Misyon, Tartışma, Buharlaşma