İKTİSADİ GÖSTERGELER AÇISINDAN SONSUZ PANAYIR

Authors : Bedirhan Ünlü

Pages : 271-286

Doi:10.30563/turklad.1587301

View : 39 | Download : 33

Publication Date : 2024-12-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Tanzimat’la ilk örneklerini veren Türk romanı, Cumhuriyet’le birlikte yeni temaları bünyesinde barındırmaya başlar. Sosyal, siyasi ve iktisadi anlamda yaşanan değişmeler romanın konusuna dâhil edilir. Özellikle İkinci Dünya Savaşı’nın neden olduğu iktisadi çöküşün yanı sıra “türedi zenginler” de sosyo-ekonomik hayatı derinden etkilerken romanlarda da işlenen konulardan birisi hâline gelir. Savaş ekonomisinin neden olduğu gelir düzeyindeki adaletsizlik ve ortaya çıkan sosyal değişim sanatçıların üzerinde durduğu konulardır. Halide Edip Adıvar da ilk eserlerini Millî Edebiyat Dönemi’nde vermeye başlayıp sanatçı kimliğini Cumhuriyet Dönemi’nde devam ettiren yazarlardandır. Yazar, kaleme aldığı Sonsuz Panayır’da Cumhuriyet Dönemi’nde ortaya çıkan iktisadi yaşam koşullarının toplumsal hayata etkilerini merkeze alır. Romanda İkinci Dünya Savaşı’yla birlikte zenginleşen sınıf ile orta ve alt düzey gelir grubuna sahip insanların hayatlarından kesitler aktarılır. Sosyal ortamı etkileyen iktisadi koşulların ayrıntılarını vermek amacıyla romanın şahıs kadrosu genişletilir. Romanın şahıs kadrosu, farklı sosyal ve iktisadi özellikleriyle mensubu oldukları sınıfların önde gelen isimleridir. İktisadi hayat koşulları, büyük bir panayır etrafında aktarılır. Sonsuz Panayır İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Türkiye’de yaşanacak olan iktisadi ekolün değişim eşiğinde kaleme alınır. Bu yıllarda savaşın getirdiği ekonomik boşluk, karaborsa ve kaçakçılar tarafından doldurularak toplumda yapay bir zengin sınıfı türemiştir. Romanın başkarakteri Ayşe’nin sınıf atlamak için türedi zenginlerin yaşadığı semte gitmesiyle dönemin iktisadi temeldeki yaşam şartları gözler önüne serilir. Karşılaşılan yeni ortamla birlikte ortaya çıkan iktisadi yapılanmanın temelinde iki farklı düşünce yer alır. Devlet temelli iktisat modeli ile kapitalist eğilimli iktisadi yaklaşım romandaki geniş şahıs kadrosunun dâhil olduğu iki farklı ekonomi ekolünü temsil ederler. Yapılan bu çalışmada da romanın kişiler ve mekânlarından hareketle döneme yansıyan iktisadi yapı ortaya konulmuştur.
Keywords : Halide Edip Adıvar, Sonsuz Panayır, İktisat, Devletçilik, Kapitalizm