KAZAK TÜRKÇESİ AĞIZLARININ TASNİFİ ÇALIŞMALARINA BİR BAKIŞ

Authors : Emine ATMACA

Pages : 0-0

Doi:10.7884/teke.643

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2016-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Kazak Türkçesi ağızlarının fonetik, gramatik ve leksikolojik açıdan ilmî olarak incelenmesine SSCB Dönemi’nde başlanmıştır. Sovyet Bilimler Akademisinin Kazak Bölümü, 1937 yılında Almatı eyaletinin Kegen, Narınkol’a, Güney Kazakistan eyaletinin Maktaaral ilçesine ve Karagandı eyaletinin Nura ilçesine üç ayrı uzman ekip göndererek ağız incelemelerini başlatmıştır. Bu çalışmalar, 1939 yılında Mangıstav, Torgay’da, 1940 yılında Sarısu, Aral, Orda’da devam etmiş ve bu bölgelerden pek çok ağız malzemesi derlenmiştir. Derlenen bu ağız malzemeleri, 1953 yılından sonra S. Amanjolov, J. Doskarayev, N. T. Savranbayev ve G. Musabayev gibi Kazak diyalekti uzmanlarının Kazak diyalektini sınıflandırma çalışmalarına kaynaklık etmiştir. Bu makalede, Kazak ağızlarını S. Amanjolov, a); güney diyalekti b); batı diyalekti ve c); kuzeydoğu diyalekti olarak üçe; J. Doskarayev, Kazak Türkçesinde iki büyük ağız grubunun varlığına işaret ederek a); güneydoğu ağız grubu b); kuzeybatı ağız grubu olarak ikiye; N. T. Savranbayev fonetik özelliklerine göre a); Kazakistan’ın kuzeyindeki ve batı eyaletlerindeki /ş/, /d/ diyalektler grubu b); Kazakistan’ın güney ve güneydoğu eyaletlerindeki /ç/, /l/ diyalektler grubu olmak üzere ikiye; G. Musabayev, a); değişmeli ağız b); mahallî ağız olmak üzere iki gruba ayırma nedenleri ve sınıflandırmada kullandıkları yöntemler üzerinde durulmuştur
Keywords :