KARAHANLI TÜRKÇESİNDE -ken ZARF FİİL EKİNİN KULLANIM ALANINA KATKILAR

Authors : Banu DURGUNAY

Pages : 0-0

Doi:10.7884/teke.657

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2016-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Karahanlı Türkçesine ait metinlerin dil özellikleri bugüne kadar birçok çalışmaya konu olmuştur. Bu çalışmalarda çoğu zaman Dîvânu Lugati`t Türk, Kutadgu Bilig ve Atebetü`l Hakayık inceleme nesnesi olarak kullanılırken sayılı çalışmalarda TİEM 73 ve Rylands Kur`an çevirileri de taranmıştır. Söz dizimi bakımından çoğu zaman Türk dilinin kurallarına aykırı olsa da Türkçe ilk Kur`an çevirileri Karahanlı Türkçesinin temel kaynakları arasındadır. Dönemin dil incelemeleri için oldukça önemli malzemeler içermektedirler. Karahanlı Türkçesine ilişkin yapılan çalışmalar söz konusu metinlerden de yararlanılarak gözden geçirilirse sınırlı sayıda metinle günümüze ulaşan Karahanlı Türkçesi dönemiyle ilgili daha doğru çıkarımlar yapılabilir. Bu çalışmada kökeni ve kullanım alanına ilişkin çok çeşitli fikirlerin öne sürüldüğü -ken zarf fiil ekinin Karahanlı Türkçesindeki durumu ele alınacaktır. Dönem metinlerinde yalnızca er- fiiline eklenen ekin, hangi isim ve fiil unsurlarının üzerine getirildiği taranan eserlerdeki verilerle birlikte değerlendirilecektir. Bu alanda daha önce yapılan çalışmalarda zaman eki veya sıfat fiil eki olarak değerlendirilen -r/-Ur; -mAz /-mAs ekleriyle yalın isim unsurlarından sonra “er-ken” zarf fiilinin kullanıldığı belirlenmiştir. Bu çalışmayla Karahanlı Türkçesinde ekin kullanım alanının düşünülenden daha geniş olduğu ortaya konmuştur. Buna göre “erken” zarf fiili, sıfat fiil ekleri - ġlı; -mIş; -r/-Ar/-Ur; -mAz/-mAs’tan sonra; yalın isim türünden sözcüklerden sonra; -DA bulunma durumu ekinden sonra ve -In vasıta ekinden sonra kullanılabilmektedir.
Keywords :