UYGUR SİVİL BELGELERİNDEKİ HESAPLA İLGİLİ SÖZ VARLIĞINDAN HAREKETLE UYGURLARDA HESAP KAVRAMI VE KÜLTÜRÜ

Authors : Şermin KALAFAT

Pages : 2078-2118

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2018-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Hesap, sayıların çeşitli matematik işlemlerinde kullanımını konu alan bilim dalıdır. Zaman tayininden vergi alımına, alan hesabından pazar alışverişine kadar basit veya karmaşık çok geniş sayma eylemlerinin sistemleşmiş alanı olan hesap ilmi, şehirleşmenin ve medeniyetleşmenin bir işareti olarak takibe muhtaçtır. Bugüne kadar Eski Türkçe Dönemi’ndeki sayı adları, sayı sistemleri ve bunların kullanıldığı yerlere ilişkin tespitler, araştırmacılar tarafından ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ancak devrin söz varlığında geçen sa-, san-, sana-; sakış, sagış, artuk, eksük, kat, bölüg, üçkil, törtkil vb . gibi kelimeler hesap kültürü açısından incelenmemiştir. Türk yazı dili tarihi açısından bakıldığında, Osmanlı Dönemi’nde yazılmış hesapla ilgili kaynaklara ulaşılabildiğinden, bu dönem için Türklerdeki hesap kültürüne dair bir kanaat oluşturulabilmektedir. Ancak Eski Türkçenin insert ignore into journalissuearticles values(6-13. yy .); Türklerin matematik veya hesap sistemleriyle ilgili bilgilerini gözlemleyebileceğimiz metinleri elimize ulaşmadığından, Türklerin bu dönemdeki hesapla ilişkileri tam olarak bilinememektedir. Köktürk ve Uygur devrinden zaman tayini ile ilgili bazı bilgiler ortaya çıkmışsa da bunlar Osmanlıdan önce Türklerdeki hesap kültürünü anlamak açısından yetersizdir. Bu açıdan Uygur sivil belgeleribir yol gösterici olabilir. Bu çalışmada Uygur sivil belgelerindeki hesapla ilgili söz varlığına göre Uygurlar Dönemi’ndeki Türk hesabı hakkındaki tespitlerimiz paylaşılacaktır. Araştırmanın Türk bilim dili, matematik ve kültür tarihi çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Keywords : Uygurlar, Uygur sivil belgeleri, hesap, kavram alanı, hesap kültürü