IŞIK VE ATEŞ KAVRAM ALANLARININ ORTAK KÖKÜ *YA- VE TÜREVLERİ

Authors : Duygu YAVUZ ÖZ

Pages : 1-25

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2020-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkoloji’nin önemli çalışma alanlarından biri olan anlam bilgisi dilin söz varlığını, anlam çeşitliliklerini, o dil konuşurlarının ilgili kavramları algılama biçimlerini ortaya koymayı amaçlar. Bu çalışmada; insan hayatının beslenme, barınma, ısınma, aydınlanma gibi temel ihtiyaç alanlarını karşılayan ve geniş bir sözcük kadrosuna sahip olan ışık ve ateş kavramları üzerinde durulmuştur. Doğu Türklük sahasında 15. yüzyıla kadar yazılmış 70 eserin taranması sonucu söz konusu kavram alanlarına ait sözcüklerin dayandığı en temel kökün *ya- olduğu görülmüştür. Ad ve eylem kategorisindeki birçok sözcüğün tabanı olan *ya-; metinlerde bu hâliyle tespit edilememiş olsa da yak-, *yal, yal-, yan-, yar-, *yaş, *yaş- sözcüklerinin varlığı bu kökü doğrular niteliktedir. Çalışmanın giriş bölümünde *ya- kökü hakkında değerlendirmelere ve bu kavram alanları üzerinde yapılmış önceki çalışmalara yer verilmiş; inceleme bölümünde *ya- kökü ve türevleri tarihî dönem metinlerinden örnek satırlar verilmek suretiyle ses, şekil, anlam özellikleri bakımından ele alınmış; sonuç bölümünde ise çalışmada elde edilen veriler değerlendirilmiştir.
Keywords : Işık, ateş, kavram alanı, anlam bilgisi, ya