YUSUF HAS HACİB VE EDİP AHMET YÜKNEKİ’NİN AHLAK ANLAYIŞLARINDA RASYONALİST TEMELLER

Authors : Erdoğan Serdar ÇALIK

Pages : 881-893

Doi:10.7884/teke.1334089

View : 49 | Download : 35

Publication Date : 2023-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede geçiş dönemi olarak da adlandırılan Karahanlı Türkçesi yazılı ürünlerinde Türk ahlak anlayışının dayandığı rasyonalist temellerin kuşaklar arasında nasıl aktarıldığı sorunu incelenmiştir. İfade edilen amaca yönelik olarak ahlak anlayışını en iyi yansıtan iki geçiş dönemi eseri, Kutadgu Bilig ve Atabetü’l-Hakayık, çalışmanın temel materyali olarak tercih edilmiştir. Bir giriş ve iki ana başlıktan oluşan makalenin girişinde ahlakın tanımı yapılmış, ahlak felsefesine incelediği konular ana hatlarıyla ifade edilmiş ve ahlak anlayışlarının dayandığı temeller açısından rasyonalist bakış açısı izah edilmiştir. Eski Türklerdeki ahlak anlayışına kısaca değinilerek Karahanlı Türkçesi yazılı ürünlerinde akıl ve bilgi temelli eski ahlak anlayışının izlerine geçiş yapılmıştır. Makalenin birinci ölümünde Kutadgu Bilig’de akıl, bilgi aracılığıyla en yüce değer olan erdeme ulaşmayı sağlayacak öğütler ele alınmıştır. İkinci bölümde ise birçok noktada Kutadgu Bilig’in benzeri ve aynı normatif geleneğin devamı olan Atabetü’l-Hakayık örneğinde yukarıda ifade edilen çerçevedeki öğütler incelenmiştir. Sonuçta çıkış noktaları aynı olan iki eserin ahlak anlayışındaki farklılıklar tespit edilmiştir.
Keywords : Ahlak, Akıl, Bilgi, Kutadgu Bilig, Atabetül Hakayık