TÜRK EDEBİYATI NUMUNELERİ (1926) KİTABINDA KULLANILAN DÎVÂNU LUGÂTİ’T-TÜRK METİNLERİNİN ANALİZİ

Authors : Ferhat Kayacan

Pages : 49-70

Doi:10.7884/teke.1596485

View : 28 | Download : 33

Publication Date : 2025-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk dünyasının önemli kültür varlıklarından olan Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türk dili ve edebiyatı eğitiminde kullanımını önemseyen bu nitel araştırma tekil tarama modeliyle desenlenmiştir. Araştırmada belgesel tarama yöntemiyle birincil kaynaklardan veri toplanmıştır. Dîvânu Lugâti’t-Türk metinlerinin ders kitaplarındaki ilk kullanımı Türk Edebiyatı Numuneleri (1926) isimli kitaptadır. Bu kitapta kullanılan on iki şiir ve sekiz sav bu araştırmanın çalışma alanını oluşturmaktadır. Çalışma alanında kullanılan metinler Türk alfabesine çevrilmiş ve bu metinlerin, Besim Atalay’ın hazırladığı Dîvânu Lugâti’t-Türk Tercümesi ismiyle üç cilt olarak yayımlanan eserlerdeki kullanımları tespit edilmiştir. Elde edilen bu veriler içerik analizi yöntemiyle incelenmiş, metinler arasındaki yazım ve Türkiye Türkçesine aktarılışlarındaki benzerlik veya farklılıklar belirlenmiştir. Türk Edebiyatı Numuneleri (1926) isimli kitapta yazımda bazı harekelerin kullanılmadığı; Atalay’ın metileri açıkladığı, savların kullanımına yönelik bilgiler verdiği tespit edilmiştir. Araştırma verilerinden Türk Edebiyatı Numuneleri (1926) kitabında kullanılan Dîvânu Lugâti’t-Türk metinlerinin yazımının ve Türkiye Türkçesine aktarılışının tutarlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Türk dili ve edebiyatı eğitiminin tarihî gelişimini ilgilendiren araştırma verilerinin bu alana katkısı olacağı düşünülmektedir.
Keywords : Dîvânu Lugâti’t-Türk, ders kitapları, Türk dili ve edebiyatı eğitimi