“ONİKİ MAKAM” ADI ÜZERİNE

Authors : Alimcan İNAYET

Pages : 37-44

View : 19 | Download : 5

Publication Date : 2014-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Uygur Türkleri arasında “Uygur oniki mukamı” insert ignore into journalissuearticles values(Uygur Oniki Makamı); adıyla meşhur bir müzik şaheseri vardır. Bu eserin adındaki “makam” insert ignore into journalissuearticles values(mukam); teriminin ortaya çıkış tarihi, makam kültürünün kökleri, “oniki” sayısı ve makamlarla 12 burç ilişkisi hakkında farklı görüşler söz konusudur. Kimi araştırmacılara göre “makam” terimi Farabi ve İbn Sina’ya aittir. Kimilerine göre, bu terim 13. yüzyıl musikî âlimi Safiyüddin Urmevi tarafından kullanılmıştır. Oysa araştırmalar göstermiştir ki, “makam” terimi ilk defa Abdülkadir Maragalı tarafından 1418 yılında, yani 15. yüzyılda kullanılmıştır. Doğu müziğinde “makam” terimi kullanılmadan önce, “edvar”, “dair”, “devir”, “şüdud” terimlerinin kullanıldığı görülmektedir. İlginç olan o ki, makamların sayısı 12 ile sınırlı olmadığı hâlde hep “oniki” sayısıyla ifade edilmeye çalışılmıştır. Bunun nedeninin 12 burçtan kaynaklandığı sanılmaktadır. Ancak araştırmalar burçların sayısının da 12 ile sınırlı olmadığını ortaya koymuştur. Bu durumda 12 sayısının kökleri, astronomik, astrolojik, dini-mitolojik ve felsefi boyutta kazanmış olduğu anlam ve kodlarının çok daha derinlerde aranması gerçeği söz konusudur. Bu bildiride “makam” ve “oniki makam” terimi, özellikle `12` sayısının kültürel kök ve kodları tartışılacaktır
Keywords : Uygur, Oniki, Makam, Farabi, Musiki