Ali Şir Nevâyî’nin Kırk Hadis Tercümesinin Leipzig Nüshası ve Nüshadaki Çağatayca-Osmanlıca Karşılıklar Üzerine

Authors : Yaşar ŞİMŞEK

Pages : 141-157

Doi:10.46400/uygur.632942

View : 18 | Download : 7

Publication Date : 2020-06-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Nevâyî, büyük bir şair olduğu kadar dil, din ve tarih konularında da eserler vermiş Türk tarihinin önde gelen şahsiyetlerindendir. Divanları ve Hamse’si üzerine onlarca çalışma yapılmış, hacimce küçük dinî eserleri üzerinde ise daha az durulmuştur. Nevâyî’nin dinî konuda yazmış olduğu dört temel eser bulunmaktadır: Münacât, Çihil Hadis, Nazmü’l-Cevâhir, Kitâb-ı Sırâcü’l-Müslimîn. Bu eserlerden Çihil Hadis, Nevâyî’nin dinî bir konuda kaleme aldığı ilk eserdir. Eser, Molla Câmî’nin Farsça kırk hadisinin Türkçeye tercümesidir. Eserin Türkiye ve yurtdışı kütüphanelerinde onlarca yazma nüshası bulunmaktadır. Bu makalede, Çihil Hadis’in Leipzig Nüshası ve nüshadaki Çağatayca - Osmanlıca karşılıklar üzerinde durulacaktır. Nüsha, Almanya’da Universitätsbibliotek Leipzig’de Or. 073 numarası ile kayıtlı mecmuanın içinde bulunmaktadır. Nüshanın sayfa kenarlarında Osmanlı sahasında unutulan, bilinmeyen veya Osmanlı sahasına yabancı olan Çağatayca kelime ve ekler için kırmızı ve siyah mürekkeple Osmanlıca karşılıklar yazılıdır. Müstensih nüshaya bu karşılıkları ekleyerek eseri baştan sona Osmanlı Türkçesine aktarmak yerine anlaşılır kılmayı amaçlamış olmalıdır. Nüshadaki Çağatayca - Osmanlıca karşılıklar, Doğu ve Batı sahası Türk yazı dillerindeki bazı temel farkların aynı eser üzerinde görülebilmesi açısından kıymetlidir.
Keywords : Çağatay Türkçesi, Nevâyi, Hadis, Çihil Hadis, Kırk Hadis