ÇAĞDAŞ UYGUR DEYİMLERİNDE YÖNELİM METAFORLARININ KULLANIMI

Authors : Yusuf Ulusoy

Pages : 1-8

Doi:10.46400/uygur.1419036

View : 67 | Download : 77

Publication Date : 2024-06-11

Article Type : Research Paper

Abstract :Metafor, eski dönemlerden itibaren araştırılan bir söz sanatıdır. Aristo ile temelleri atıldığı kabul edilir. Metafor, günümüze kadar pek çok araştırmacı tarafından araştırılmıştır. Metaforlar düşüncelerimizin sınırları kadar şekillenir. Metafor, konuşma biçiminden ziyade bir düşünme biçimidir. Hayat tecrübelerimiz ve hayal gücümüz metafor üretmemize yardımcı olur. Gündelik hayatta kullandığımız kelimelerin yanında eylemlerimizde ve düşüncelerimizde metaforlardan yararlanırız. Metaforlar, klasik ve çağdaş yaklaşımlar olarak ikiye ayrılır. Çağdaş metaforun temelleri 1980 yılında G. Lakoff ve M. Johnson tarafından ortaya atılır. Çalışmamızın konusunu oluşturan yönelim metaforları, uzay/mekân istikameti ile ilişkili olan metafor türüdür. Yönelim metaforları, yukarı-aşağı, içeri-dışarı, ön-arka, beri-öte, merkez-çevre ekseninde kurulur. Yönelim metaforları arasında bir sistem vardır. Yukarı yönelim iyi durumu verirken aşağı yönelim kötü durumu verir. Çağdaş Uygur Türkçesinde bazı deyimler metafor yoluyla yapılır. Deyimlerin bazıları, herhangi bir edat kullanılmadan “yön” kavramının metaforik olarak kullanılmasıyla oluşur. Deyim, Çağdaş Uygur Türkçesinde “turaqliq ibare” ya da “idiyom” kelimeleri ile karşılanır. Edebî eserlerde, günlük konuşmalarda metafor yoluyla kurulmuş deyimler kullanılır. Yönelim metaforu ile kurulan Çağdaş Uygur deyimlerini incelemek çalışmamızın amacıdır.
Keywords : Deyim, Metafor, Yönelim Metaforları, Mecaz Anlam, Uygur Türkçesi