Bütçe Bilinci ve Bütçe Bilincinin Artışında Etkili Olan Faktörlere Kuramsal Bir Bakış

Authors : Muhammed Emin Barut, Hasan Türkal

Pages : 1051-1073

Doi:10.33712/mana.1517323

View : 153 | Download : 102

Publication Date : 2025-01-08

Article Type : Research Paper

Abstract :Literatürde bütçe bilinci kavramını tanımlayan ve bütçe bilincinin artmasında etkili olan faktörleri kuramsal olarak inceleyen çalışmalar sınırlı düzeydedir. Bütçe bilinci ile ilgili olarak yeterli düzeyde akademik çalışmanın yapılmamış olması bu çalışmayı özgün kılmaktadır. Özelikle içerisinde bulunduğumuz asırda vatandaşların bütçe belgelerine erişebilme, okuyabilme, anlayabilme ve analiz etme yeteneğinin kazandırılması ve bütçe bilinç düzeyinin artırılması gereklilik arz etmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı gerek ulusal gerekse uluslararası maliye literatüründe bütçe bilinci kavramını tanımlamak ve bütçe bilincini etkileyen faktörleri kuramsal olarak incelemektir. Çalışmada vatandaşların bütçe bilinç seviyesini etkileyen çeşitli faktörler tespit edilmiştir. Bu kapsamda mali şeffaflık, hesap verilebilirlik, bütçe savunuculuğu, mali demokrasi, katılımcılık, vatandaş odaklı bütçe ve vatandaş bütçe raporu gibi uygulamaların vatandaşların bütçe bilinç düzeyini etkileyen faktörler olduğu görülmüştür. Dolayısıyla karmaşık bütçe belgelerinin, çoğu zaman anlaşılmadığı bir ortamda; kamu bütçelerinin açık, şeffaf ve anlaşılır bir düzeyde, hesap verilebilir bir şekilde halk ile paylaşılması hem demokrasi hem de katılımcılığı artırdığı tespit edilmiştir. Ayrıca vatandaşların bütçe bilinç düzeyinin artırılması sadece siyasal iktidarlara ve politikacılara bırakılmaması, bütçe savunuculuğu uygulaması ile sivil toplum kuruluşlarının bütçe bilincinin artışında aktif rol üstlenmesi gerekli olduğu görülmüştür.
Keywords : Bütçe, Bütçe Bilinci, Mali Şeffaflık, Katılımcılık, Vatandaş Bütçe