Sinoplu Safâyî’nin Manzum İhlâs Sûresi Tefsiri

Authors : Ramazan ÇELİK

Pages : 145-189

Doi:10.54122/umde.1205946

View : 19 | Download : 10

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’ân-ı Kerîm, klasik Türk edebiyatının temel kaynağı olduğu için birçok edebî türün ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Şairler sûre, âyet ve kıssalardan ilham alarak çeşitli eserler kaleme almıştır. Fakat Kur’ân sûrelerinin doğrudan edebî metne dönüştürülmesi hususunda temkinli davranılmıştır. Bununla beraber, özellikle mutasavvıf kimliği olan bazı şairler; Yâsin, Mülk, İhlâs gibi sûreleri nazmen tefsir etmiştir. Sinoplu Safâyî Efendi bu şairlerdendir. XV. yüzyılın ilk çeyreği ile XVI. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşamış Safâyî; denizcilik, gemicilik gibi faaliyetlerin yanında ilim, şiir ve tasavvuf âleminde de maruf bir kimliğe sahiptir. Muʿcizât-ı Ahmediyye’sinde bazı dinî konuları ve peygamber mucizelerini anlatmakla beraber İhlâs sûresinin manzum tefsirine de yer vermiştir. Tefsir-nâme olarak nitelenebilecek metinde sûrenin âyet, cümle ve kelimeleri sade bir üslupla izah edilmiştir. Sûrenin sebeb-i nüzûlü üzerinde durulmuş, çeşitli sahâbe ve âlimlerin görüşlerine yer verilmiştir. İhlâs sûresinin fazileti hakkında Buhârî, Müslim, Tirmizî gibi imamlardan hadisler nakledilmiştir. Bu çalışmada, edebiyatımızdaki manzum tefsir geleneği hakkında bilgi verilmiş, Safâyî’nin hayatı ve eserleri üzerinde durulmuş ve elli sekiz beyitlik bölümü sadece Muʿcizât-ı Ahmediyye mesnevîsinde bulunan İhlâs sûresinin manzum tefsiri, şekil ve muhteva özellikleri bakımından incelenip tefsir metninin çeviri yazısına yer verilmiştir. Bu vesile ile edebiyatımızda bilinen manzum tefsir örneklerine bir yenisi daha ilave edilmiştir.
Keywords : İslam Edebiyatı, Manzum tefsir, Safâyî, Muʿcizât ı Ahmediyye, Mesnevî, İhlâs sûresi