XX. YÜZYIL BASINDA USAK’TA KURULAN İP FABRİKALARI

Authors : Biray ÇAKMAK

Pages : 41-58

Doi:10.12780/UUSBD21

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2008-06-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Usak, XIX. Yüzyıl öncesinde geleneksel bir halı üretim merkeziydi. XIX. Yüzyılda, bilhassa 1860’lı yıllardan itibaren Usak kazasında, halı üretimi uluslararası talebe bağlı olarak sürekli arttı. Bu artıs, kasaba nüfusunun önemli bir kısmının sektörde istihdam edilmesi sonucunu doğurdu. 1890’lı yıllarda artan talebi karsılamak amacıyla halı üretiminin önemli bir girdisi olan ipin inorganik enerjiyle çalısan fabrikalarda üretilmesi gündeme geldi. Nitekim XX. Yüzyıl baslarında Tiritzade Mehmet Pasa, Hamzazade Hüseyin Hüsnü, Hacı Gedikzade Hafız Mustafa, Yılancızade Osman ve Bacakzade Ali gibi kasaba esrafı tarafından Usak kasabasında ip imal eden üç fabrika kuruldu. Osmanlı Devleti de sanayilesmeyi tesvik kapsamında esrafın girisimlerini destekledi. Çesitli vergi muafiyetleri sağladı. Kısa sürede faaliyete geçen fabrikalar üretimde köklü değisiklikler meydana getirdi. Bu köklü iktisadi değisim, üreticilerin fabrikaları tahrip etmesi ve üretime belirli bir süre ara verilmesiyle sonuçlanan 1908 yılındaki isyanın temel sebeplerinden birini teskil etti. Bu çalısmada, fabrikaların kurulus sebepleri, kurucuları ve kurulus süreçleri arsiv malzemesine istinaden ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.
Keywords : Fabrikalar, Usak, halı ipi, esraf, değisim