Türkçede Kendi Zamiri ve Kendi Zamiri İle Oluşmuş Kelime Öbeklerinin Kuruluş Biçimi

Authors : Meriç GÜVEN

Pages : 341-356

Doi:10.12780/uusbd.29995

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2015-09-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Asıl şahıs zamirlerinden daha kuvvetli bir ifadeye sahip ve anlam bakımından berkitilmiş olan şahıs zamirlerine “dönüşlülük zamirleri” denir. Bugünkü Türkiye Türkçesinde dönüşlülük zamiri kendi’dir. Fakat kendi’nin zamir olarak dönüşlülük ifadesi ile kullanıldığı örnekler fazla değildir. Kendi başta “öz ve asıl” olmak üzere nefs, derun, bizzat, bahusus, özellik ve tekit gibi fonksiyonlar taşır. Oğuzca unsur olan kendi’nin kökeni belli değildir. Morfolojisi ve etimolojisi ile ilgili görüşler farklı, izah ve açıklamalar çeşitlidir. Zamir ve isim olarak farklı kullanımları olan “kendi”nin, en az iki veya daha fazla kelimeden meydana gelen öbeklerinde, kurallı bir düzenek ve bu düzeneği işleten dilbilgisel sistem vardır. 3. şahıslardan hareketle yapılacak bir karşılaştırma bu sistemi doğrulayacak biçimsel özellikler gösterir. Kendi zamiri ile oluşan ancak dizimsel ve dizisel ilişkiler bakımından denk düşmeyen yapılar Türkçenin dilbilgisel düzeneğine ve bu düzeneğin diziliş ve kuruluş biçimine aykırıdır. Böyle olmakla birlikte bu yapılar “galat” söz ve ibare olarak yazı ve konuşma dilinde yaygın olarak kullanılır.
Keywords : Kendi, Dönüşlülük Zamiri, Köken, Dilbilgisel Düzen