EĞİTİM HAKKI’NIN ZORUNLU ASKERLİK NEDENİYLE SINIRLANDIRILMASI (MECLİS-İ TEDKÎKÂT-I ŞERʿİYYE KARAR ÖRNEĞİ)

Authors : Mustafa Ünal

Pages : 1-31

Doi:10.47136/asbuhfd.1355100

View : 322 | Download : 285

Publication Date : 2024-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Eğitim hakkı, ilk defa İslâm dini ile büyük bir önem kazanmıştır. Müslümanların en temel iki kaynağı olan Kur’an ve Sünnet, insanları okumaya, öğrenmeye yönlendirmiştir. İslâm hukuku, eğitim hakkını kullanmakla tükenecek bir yetki olarak tanımamaktadır. Bu hak devamlı kullanılabilecek niteliktedir. Eğitim, müslümanlar için yalnızca bir hak değil aynı zamanda önemli bir yükümlülüktür. Müslümanların özellikle bazı konularla ilgili bilgileri öğrenmeleri zorunludur. Bu konuların başında inanç ve ibadet esasları gelmektedir. Devletin eğitim hakkını tanıması gerekmektedir. Bununla birlikte, bu hakkın kullanılması için gerekli imkanları sağlamak devletin görevidir. Bu hak, Osmanlı’da tüm vatandaşlar için tanınmıştır. Allah Teâlâ yolunda mücadele etmenin ve şehit olmanın önemi Kur’ân’da birçok defa anlatılmıştır. Müslümanlar açısından en kıymetli değerlerini korumak bakımından askerlik, büyük öneme sahip bir kamu hizmetidir. Müslümanların ise kamu hizmetlerine katılmak hem hakları hem de ödevleridir. Dolayısıyla askerlik müslümanlar açısından önemli bir yükümlülüktür. Osmanlı’da Zorunlu askerlik hizmetinin eğitim hakkına engel olmamasına önem verilmiştir. Medrese öğrencilerine yönelik özel düzenlemeler yapılmıştır. Medrese öğrencilerinin askerlik yükümlülüğü hukuka uygunluk yönünden Meclis-i Tedkîkât-ı Şerʿiyye’de incelenmiştir. Bu kurum bir temyiz mahkemesi niteliğinde olmasına rağmen, ilgili düzenlemeyi incelemesi yönünden anayasa mahkemesi görevi icra etmiştir. Bu çalışma ile eğitim hakkının zorunlu askerlik nedeniyle sınırlanabileceği, sınırlamanın hangi şartlara bağlı olarak gerçekleştirilebileceği ve Meclis-i Tedkîkât-ı Şerʿiyye’nin işlevi ifade edilmiştir.
Keywords : Fıkıh, Eğitim Hakkı, Zorunlu Askerlik, Sınırlandırma, Meclis i Tedkîkât ı Şerʿiyye, Gereklilik İlkesi, Ölçülülük İlkesi