OSMAN SAİB’İN KALEMİNDEN OSMANLI DEVLETİ’NİN SON DÖNEMİNDE CEZA SORUŞTURMASI

Authors : İbrahim Ülker, Mehmet Aykanat

Pages : 2643-2671

Doi:10.47136/asbuhfd.1562449

View : 59 | Download : 101

Publication Date : 2025-01-03

Article Type : Review Paper

Abstract :Delillerin toplanması, şüphelinin belirlenmesi ve işlenen suçun niteliğinin tespit edilmesi açısından ceza soruşturması yargılamada önemli bir aşamadır. Bu aşamanın alanında uzman hukukçular tarafından yürütülmesi adalete ve hakkaniyete uygun bir sürecin işletilmesine katkı sunacaktır. Modern ceza hukuku uygulamalarında bu sürecin nasıl yönetileceği ve yapılacak işlemler hukuk kuralları ile düzenlenmiş ve işlemlerin ya bizzat hukukçular tarafından ya da hukukçuların gözetiminde yapılması sağlanmıştır. Osmanlı Devleti, Tanzimat Dönemi ile birlikte ceza hukuku alanında da birtakım yeniliklere gitmiştir. Bunlardan biri de 1879 yılında kabul edilen Ceza Usul Kanunu’dur. Fransa’dan etkilenerek hazırlanan bu yasa ile soruşturma ve kovuşturma aşamaları ayrı ayrı düzenlenmiş ve soruşturma aşamasının savcı (müddeiumumi) ve sorgu hâkimi (müstantik) tarafından yürütülmesi hüküm altına alınmıştır. Masum kişilerin sonunda beraat edecek bile olsa belirli bir süre suç ithamı altında kalması önemli hak kayıplarına sebebiyet vermektedir. O nedenle bu sürecin hak kayıplarına sebebiyet vermeden gerçeği ortaya çıkarma hedefi ile yürütülmesi gerekmektedir. 1879 Ceza Usul Kanunu’nun bu hassasiyetle hazırlandığını söylemek mümkündür. Kâğıt üzerinde mükemmel yasalar yapmak mümkündür. Ancak yasaların hazırlanmasından belki daha önemli olan bu yasaların nasıl uygulandığıdır. 1879 Ceza Usul Kanunu’nun nasıl uygulandığı, devrin önemli hukukçularından ve kendisi de bir sorgu hâkimi olan Osman Saib’in “Tahkikat-ı Evveliye ve İstintakiye” isimli çalışması esas alınarak bu makale ile ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Keywords : Ceza hukuku, Tanzimat Dönemi, Soruşturma, Savcı, Sorgu hâkimi