1788-1825 (Hicrî 1203-1240) Dönemine Ait Bir İcmâl Defterine Göre Darphanenin Maden Temin ve Sikke Darp Faaliyeti

Authors : Ömerül Bölükbaşı

Pages : 92-119

Doi:10.24186/vakanuvis.233678

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2016-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada 1788-1825 yılları arasına ait bir icmâl defterine istinaden Osmanlı para ve madencilik tarihine dair birtakım değerlendirmeler yapılacaktır. Mevzubahis defterde darphaneye madenlerden gelen gümüş miktarı, bu gümüşten sikke basımı ve darphanenin piyasadan satın aldığı altından para basarak elde ettiği gelir hakkında bilgi verilmektedir. Bu bilgiler arşiv belgeleri ve literatürle desteklendiğinde özgün sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Bunlardan ilki Osmanlı madenlerinde gümüş üretiminin bu dönemde büyük bir düşüş yaşadığı, ikincisi ise bu dönemde yaşanan malî krizin aşılmasında altın sikke basımından elde edilen gelirin önemli bir rolü olduğudur. Literatürde Osmanlı madenlerinin üretim rakamlarına dair var olan bilgiler yetersizdir ve düzenli bir istatistiki seri oluşturmaktan uzaktır. Ayrıca söz konusu dönemde yaşanan malî krizin gümüş sikkelerin tağşişiyle aşıldığı hususuna vurgu yapılmaktadır. İcmâl defterinin verdiği bilgiler, Osmanlı madenlerinin gümüş üretimine dair otuz altı yıllık düzenli bir seri oluşturmakta; malî krizin aşılmasında gümüş sikkeler kadar olmasa da, altın sikkeler üzerinde yapılan ayarlamaların da önemli katkısı olduğunu ortaya koymaktadır. 
Keywords : cihâdiye, rûmî altını, adlî altını, darp faizi, tağşiş, gümüş üretimi, Sultan II Mahmud