Nadir’in Şah Eşref Hotekî ile Mücadelesi

Authors : Sayed Shafiqula Sadat

Pages : 166-180

Doi:10.24186/vakanuvis.303278

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2017-03-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İran’da Avşar Hanedanı’nı iktidara taşıyacak olan Nadir Şah, hâkimiyetini güçlendirmek için 1725’te , önce Nisa’da Türkmenler, Habuşan’da Çemişgezek Kürtleri, Merv’de Özbekler, daha sonra Meşhed’de Melik Mahmud Sistanî’yi yenilgiye uğrattıktan sonra 1726’da da Meşhed ve Herat’ı ele geçirmiş, İsfahan’daki Afgan Hükümeti’ni ortadan kaldırmak amacıyla da Şah Eşreff Hotekî ile savaşa karar vermiştir. İran’da hüküm süren Afgan Hükümeti’nin son iki yılında halktan topladığı ağır vergiler ve yaptığı yağmalara karşı halkın isyanı, ayrıca Melik Mahmud Sistanî ile Muhammed Fethali Kaçar gibi rakiplerini birer birer yenmesi, Nadir’in kalan tek düşmanı olan Şah Eşref Hotekî’yi mağlup etmesini kolaylaştırmıştır. Bu arada Şah Eşref Hotekî’nin komutanı Seydal Han, Bistam’a ilerlerken kendisi de Simnan’ı kuşatarak Horasan sınırına dayanmıştır. Bu haberi öğrenen Nadir, 12 Eylül 1729’da Simnan’ın yardımına yetişmek üzere Meşhed’den ayrılarak Nişabur, Sebzevar yoluyla Şah Eşref Hotekî üzerine yürümüştür. Bu makalede Nadir’in Şah Eşref Hotekî karşısındaki mücadelesi ve zaferi ele alınmıştır. Bu çerçevede İran’da kısa süren Afgan Hükümeti’nin son yıllarında İsfahan ve çevresinde yağma ve zülüm Nadir’in Galzaylar üzerine yürümesinin gerekçesini oluşturmuştur. Mücadelelerin neticesinde İran’da Afganlar, kendi hükümetini kaybettiği gibi Nadir ile yaptığı çetin savaşlarda büyük kayıp vermiştir. Bununla birlikte Nadir, Mir Mahmud Afgan tarafından İran’da tahttan indirilen II. Şah Tahmasb’ı tekrar tahta geçirip kendisi Galzaylar’ı İran sınırından dışarıya atmak amacıyla Deşt-i Zerkan’da Şah Eşref Hotekî üzerine yürümüştür. Şah Eşref Hotekî liderliğindeki Galzay savaşçıları ve sivil Afganlar savaşlar esnasında Afganistan’ın Kandahar Eyaleti’ne doğru kaçarken çoğu yolda hayatını kaybetmiştir. Ancak Kandahar’a kaçabilen Şah Eşref Hotekî’nin Zerdkoh yakınlarında öldürüldüğü ifade edilmektedir. Nadir tarafından son savaşta yenilgiye uğratılan Galzaylar bir daha İran’a saldırma ve yağma yapmaya cesaret edememişlerdir.
Keywords : Mehmandost Savaşı, derre i Har Savaşı ve Murçe i Hort Savaşı, Zerkan Savaşı