Kâtip Çelebi’nin Penceresinden Osmanlı Devlet ve Toplum Hayatına İlişkin Bazı Düşünceler

Authors : İsmail Özçelik

Pages : 216-247

Doi:10.24186/vakanuvis.351426

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2017-11-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Hükümdarlara yönelik tavsiyeler içeren nasihatnamelerin kökeni Antik İran medeniyetine kadar dayanmaktadır. Bu eserlerde, devlet adamlarına veya doğrudan hükümdara seslenilerek devlet yönetimi konusunda tavsiyeler verilirdi. XVI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı bürokratları tarafından reform önerileri içeren ve devletin yeniden ihyasını amaçlayan çok sayıda eser kaleme alınmıştır. Osmanlı Düşünce Dünyası’nda önemli bir şahsiyet olan Kâtip Çelebi tarafından da reform önerileri içeren ve devletin yeniden ihyasını amaçlayan eserler kaleme alınmıştır. Kâtip Çelebi XVII. yüzyılın önde gelen daha sonraki asırlarda adından söz ettiren ve günümüze gelen eserleri sayesinde hala güncel meselelere fikirleriyle ışık tutabilen bir düşünür ve bilim adamıdır. Bir Osmanlı aydını olarak Katip Çelebi, reformist görüşleriyle hem o günkü meselelere ışık tutmuş, hem de ileri görüşlülüğü ile toplumun her dönemde karşılaşılması muhtemel problemlere, yaşadığı asrın bakış açısının üstünde bir bakışla, çözümler üretmeye çalışmıştır. Kâtip Çelebi Osmanlı devri Türk ilim tarihinin en büyük bibliyografyacısı ve coğrafyacısıdır. Sosyal ilimlerde dünyaca tanınmış, günümüz araştırmacı tarih anlayışı çerçevesinde belgelere dayalı olarak ve belirli bir metodoloji çerçevesinde birçok ilim dalında nitelikli eserler vermiştir. Bu bakımdan, eserleri, bu gün hala üzerinde görüş farklılıklarının olduğu birçok konuya ışık tutar niteliktedir. Çalışmadaki amaç, Kâtip Çelebi’nin birey, toplum ve devlet hayatına dair görüşleri ile bilim ve din hakkındaki düşüncelerini ele alarak onu anlama, yaşadığı dönemi öğrenme ve eserleri üzerinden o dönemin meseleleri ile günümüze yansımalarını değerlendirmektir.
Keywords : Katip Çelebi, Devlet Yönetimi, Toplum Hayatı