XIII. Yüzyılda Güney Kafkasya’da Selçuklu İzleri: “Atabeglik Müessesesi ve Atabegler”

Authors : Ömer Subaşı

Pages : 507-537

Doi:10.24186/vakanuvis.356292

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2017-11-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Gürcistan Kraliçesi Tamara, Başkumandan Zakaria Mkhargrdzeli’nin 1212 yılındaki ölümünün ardından kardeşi İvane Mkhargrdzeli’ye başkumandanlık teklif etti. Bu teklif üzerine İvane, Kraliçe’den bir Selçuklu mirası olan ve neredeyse bölge devletlerinin tamamında kullanılan atabeglik unvanının kendisine verilmesini istedi. Gürcistan tarihinde o güne kadar eşine rastlanmayan bu unvanın talep edilmesine oldukça şaşıran Kraliçe, nihayetinde İvane’ye atabeg unvanını vermeyi kabul etti. Bundan sonra adından çokça söz ettirecek, genellikle babadan oğula geçmek suretiyle varlığını sürdürecek olan bu unvan Güney Kafkasya siyasî hayatında boy göstermeye başladı. Mkhargrdzeli hanedanına mensup Atabeg Avak’ın ölümünden sonra atabeglik kurumunun Güney Kafkasya’daki temsilcileri Mankaberdeli ailesinin üyeleri oldu. XIII. yüzyılın sonlarına doğru sessizliğe bürünen atabeglik müessesesi XIV. yüzyılın başından itibaren Cakeli ailesinin yönetimi altındaki Atabegler Yurdunda kullanılmaya başlandı. Bu çalışmada dönemin kaynakları göz önünde bulundurularak Selçuklu Devlet yapısının vazgeçilmez unvanlarından birisi olan Atabegliğin Güney Kafkasya siyasî hayatındaki yeri, önemi ve varoluş mücadelesi incelenecektir.
Keywords : Güney Kafkasya, Selçuklu, Atabeg, Mkhargrdzeli, Mankaberdeli, Cakeli