Moğol İşgali Sırasında Van Gölü Havzası’na Gelen Türk-Moğol Boyları

Authors : Erol KELEŞ

Pages : 186-211

Doi:10.24186/vakanuvis.415877

View : 9 | Download : 13

Publication Date : 2018-04-17

Article Type : Research Paper

Abstract :X III . yüzyılın ikinci yarısında meydana gelen Moğol istilası Anadolu XE ` Anadolu ` ’ya çok sayıda Türk ve Moğol XE `Moğol`  kabilesinin gelmesine sebep olmuştur. Moğollar, XE `Moğollar`  askeri birliklerini teşkil eden Moğol XE `Moğol`  ve Türk XE `Türk`  aşiretlerini Anadolu XE ` Anadolu ` ’nun doğu bölgelerine yerleştir d iler. Zira Doğu Anadolu yaylak-kışlak hayat tarzını sürdüren bu aşiretler için uygun özellikleri barındırmaktaydı. İlk kez Celaleddin XE `Celaleddin`  Harezmşah XE `Celaleddin Harzemşah` ’ı takip eden Çurmağun XE `Çurmağun`  Noyan XE `Çurmağun Noyan` ’la birlikte gelen bu topluluklar arasında Uygur XE `Uygur` , Karluk XE ` Karluk `  ve çok sayıda Türkmen XE `Türkmen`   topluluğu da vardı.  Bu bağlamda Yassıçemen yenilgisinden sonra, ç oğunluğu Kanglı ve Kıpçak Türklerinden müteşekkil Harezmli ordusu başıboş bir vaziyette Anadolu’ya dağıl mıştı. S elçuklu ve Eyyubi hizmetine alın an bir grup Harezmlilerin Van ve çevresin e iskân edildikleri yer adlarından anlaşılmaktadır. Ay rıca Selçuklu XE `Selçuklu`  fütühatıyla Azerbaycan’a gelen çok sayıda Oğuz boyunun XE `Oğuz`   XE `Türkmen`  Moğol istilasıyla birlikte Doğu Anadolu’ya ve bilhassa Van Gölü Havzası’na akın ettiği kaynaklarda anlatılmaktadır. Bölgeye esas büyük nüfusun gelişi Hülegü’nün Batı seferi sonucunda olmuştur. Hülegü’nün ordusunda başta Uyrat, Sulduz, Celayir, Tatar, Sünit olmak üzere çok sayıda Moğol boyu vardı. Bu Moğol kabileleri Van Gölü’nün kuzeyindeki Aladağları yaylak olarak kullanıyorlardı. İlhanlı devletinin yıkılışından sonra da bölgede varlıklarını devam ettireceklerdir. Hülegü yöreyi stratejik öneminden dolayı Ahlat merkezli bir eyalet içerisine aldığı gibi bölgeye Türk ve Moğol boylarını da iskan etmiştir. Akkoyunlu XE `Akkoyunlu`  ve Kara Koyunlu XE `Kara Koyunlu`  Türkmenlerinin de Moğol istilasıyla geldikleri düşünülürse Van Gölü Havzası’nın demografik yapısının nasıl teşekkül ettiği daha iyi anlaşılmaktadır. Yukarıda bahsi geçen Türk-Moğol boyları, önce İlhanlı devleti içerisindeki taht mücadeleleri, ardından devletin yıkılmasıyla başlayan hâkimiyet mücadeleleri ve nihayet Kara Koyunlu ve Akkoyunlu mücadeleleri sonucunda başta İran ve Orta Anadolu olmak üzere çevreye göç edeceklerdir. 
Keywords : Moğol, Türkmen, Kıpçak, Tatar, Uyrat, Van Gölü Havzası, Kabile