Putimtsev’in Günlüklerinde Kulca

Authors : Fuat Hacisalihoğlu, Yelda Tekkaya

Pages : 2645-2684

Doi:10.24186/vakanuvis.1345894

View : 92 | Download : 105

Publication Date : 2023-10-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Rusların Doğu Türkistan’a gönderdiği görevlilerin arkalarında bıraktığı literatür subjektif bir tarafı olmakla birlikte yine de bölge tarihi için kaynak niteliği taşımaktadır. Rus hükûmeti tarafından 1811 yılında Doğu Türkistan içerisinde yer alan İli bölgesine keşif yapmak üzere gönderilen Putimtsev, Altay Dağları’ndan Kazakistan’ın doğu sınırı boyunca ilerleyerek önce Çöçek sonra da Kulca şehrine ulaşmış ve 5 ay süren yolculuğunda bölgenin idari, coğrafi, ekonomik ve askerî durumu ile sosyal yaşamına dair gözlemlerini ayrıntılı bir biçimde not etmiştir. Bölge halkını tanıyıp bu halkın diline hâkim olduğundan -ki tercüman ünvanı bununla ilgili olsa gerek- bu göreve seçilmiştir. Mançu hükümeti Rus tacirlerin Doğu Türkistan’da ticaret yapmasını yasakladığından Putimtsev gerçek kimliğini gizleyip kendisine Asyalı bir tacir görünümü vererek bölgeye gitmiştir. Putimtsev’in yolculuğu boyunca tuttuğu günlük notlar ileride Rus hükûmetinin Doğu Türkistan topraklarına gerçekleştireceği olası bir harekât için stratejik bilgiler sunacağından önem arz etmektedir. Zira görünürde ticari bir gözlem için çıkılan bu seyahatte Putimtsev, kolonist bir yaklaşım ile bölgeyi teferruatlı bir biçimde tetkik etmiştir. İnsanın maddeye sahip olma ve hükmetme hırsının psikanalitik olarak çözümlemesini bu metnin sınırlarını aşan bir sorunsal olarak akılda tutmak kaydıyla bu çalışma ile sadece içeriği kısıtlı olan bir seyahat notundan hareket edilip 19. yüzyılın başlarındaki Kulca şehrine odaklanarak bir panorama çizmekle yetinilecektir.
Keywords : Putimtsev, Doğu Türkistan, İli bögesi, Kulca