Sultan Sencer’in Vefatından Sonra Harezmşah İl-Arslan’ın Büyük Selçuklu Devleti’ne Karşı İzlediği Siyaset

Authors : Mustafa Köksal

Pages : 565-587

Doi:10.24186/vakanuvis.1413015

View : 38 | Download : 54

Publication Date : 2024-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sultan Sencer’in (1118-1157) tahta çıkışıyla ikinci imparatorluk dönemini yaşayan Büyük Selçuklu Devleti, 1141 yılında yaşanan Katvan yenilgisin ardından kısa sürede kendisini toparlayarak yeniden eski gücüne kavuştu. Ancak 1153 yılında kendilerine bağlı olan Oğuzların isyan etmesi ve sultanın düşmesi sonucunda muhteşem devlet dağılma sürecine girdi. Sultan Sencer’in Oğuzlara esir düşmesiyle başsız kalan devletin başına Karahanlı soyundan gelen Mahmud Han’ın geçmesi de bir çözüm olmadı. O, Oğuzlara karşı askerî harekâtlarda bulunduysa da başarılı olamadı. Sultan Sencer’in kurtulması için çaba gösteren bir başka devlet adamı da Harezmşah Atsız’dır. Ancak onun bu çabalarıda tamamen göstermelikti. Elinde fırsat olmasına rağmen Atsız’ın herhangi bir isyan girişiminde bulunmaması dikkat çekici bir husustur. Bunun en önemli nedeni Oğuzlara karşı mücadele edebilecek güce sahip olmamasıdır. Bu yüzden Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlı kalmayı tercih etti. 1156 yılında yaşanan sürpriz bir gelişme ile Oğuzların elinden kurtulan Sultan Sencer, yeniden tahta çıktı. Ardından yıkılmaya yüz tutmuş devletini yeniden ayağa kaldırmak için harekete geçtiyse de başarılı olamadı. 1156 yılında Harezmşah Atsız’ın vefatının ardından Sultan Sencer’in onayı ile Harezm tahtına İl- Arslan geçti. Makalemizde İl- Arslan‘ın Harezmşah oluşu, Sultan Sencer’in vefatından sonra Horasan’da meydana gelen hadiseler ve onun Büyük Selçuklu Devleti ile diplomatik ilişkilerini ele alacağız. Yaptığımız bu çalışmanın Harezmşahlar sahasında çalışma yapan araştırmacılar için faydalı olacağı kanaatini taşımaktayız.
Keywords : il Arslan, Harezmşahlar, Mahmud Han, Büyük Selçuklu Devleti