Serbest Cumhuriyet Fırkası Bibliyografyası

Authors : Fatih Selçuk

Pages : 996-1053

Doi:10.24186/vakanuvis.1547744

View : 142 | Download : 126

Publication Date : 2025-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Serbest Cumhuriyet Fırkası, tek parti döneminin önemli dönüm noktalarından biridir. Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal (Atatürk) tarafından yakın dostu Paris Büyükelçisi Fethi (Okyar) Bey’e kurdurulan bu siyasi parti, ilk başta Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde hükümeti denetleyebilecek bir muhalefet partisi olarak düşünülürken, kısa bir süre içerisinde geniş halk kitlelerinin desteğini almıştır. Bu destek, hükümetin uygulamalarından ve ekonomiden şikayetçi olan kitlelerin kısa sürede bu partiye akmasıyla somut bir hal almaya başlamıştır. 1930 Belediye Seçimleri’ne de katılan bu parti, tek parti döneminin açık bir rekabete dayalı ilk ve tek seçiminde iktidar partisi olan Cumhuriyet Halk Fırkası’nı çok zor durumda bırakmış ve iktidar açısından rejimin tehlikede görülmesine neden olacak ölçüde bir manzara ortaya çıkmıştır. Bu ortam içerisinde Serbest Cumhuriyet Fırkası, Gazi’nin de tarafını Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan yana olacak şekilde açık etmesinin ardından, kurucusu Fethi Bey tarafından 17 Kasım 1930 tarihinde feshedilmiş ve böylelikle tek parti döneminin üç aylık çok partili tecrübesi son bulmuştur. Tarih yazımında Serbest Cumhuriyet Fırkası tecrübesi, resmi olarak ilk kez 1931 tarihli Lise Tarih Ders Kitabı’nda ele alınmıştır. Akademik literatürde ise Serbest Cumhuriyet Fırkası üzerine yapılan değerlendirmeler ilk olarak Türkiye’nin çok partili hayata yeniden geçiş yaptığı 1945-50 sonrası dönemde başlamıştır. O tarihten bugüne kadar geçen yaklaşık yetmiş yıllık süre zarfında Serbest Cumhuriyet Fırkası, çok sayıda kitaba, teze, makaleye ve süreli yayına konu olmuş, hakkında çokça değerlendirme yapılmıştır. Fakat Serbest Cumhuriyet Fırkası’na dair literatür, bütünsel olarak bir araya getirilmemiştir. Bu makale, Serbest Cumhuriyet Fırkası üzerine yazılmış kitap, tez, makale ve diğer yayınları bir araya getirerek araştırmacıların ilgisine sunmaktadır. Bu konuda mevcut literatürün bir arada incelenmesi, Serbest Cumhuriyet Fırkası’na dair tarih yazımında gelinen noktayı ve eksiklikleri tespit etmek noktasında önem arz etmektedir.
Keywords : Serbest Cumhuriyet Fırkası, Serbest Fırka, Türk siyasi tarihi, Bibliyografya, SCF