Lozan Barış Konferansı’na Verilen Aradan Sonra Türk Heyetinin Anadolu’ya Dönüşü

Authors : Hüseyin Baran Pekmen

Pages : 820-856

Doi:10.24186/vakanuvis.1557994

View : 97 | Download : 122

Publication Date : 2025-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Lozan Barış Konferansı’ndaki faaliyetlere ve görüşmelere rağmen anlaşmaya varamayan taraf ülkelerin heyetleri, teker teker memleketlerine dönmeye başlamışlardır. Bu çerçevede, İsmet Paşa’nın başkanlığını yaptığı Türk heyeti de 6 Şubat 1923 tarihinden itibaren dönüş için yol arayışına girmiştir. İsmet Paşa ve beraberindeki heyet, 7 Şubat gününün sabahı Lozan’dan hareket etmiş, 10 Şubat günü Bükreş’e ulaşmıştır. Heyet, 14 Şubat’a kadar Bükreş’te ikamet etmek durumunda kalmıştır. 14 Şubat’ta Köstence’ye gitmek üzere yola çıkan kafilenin yolcuğu, 16 Şubat gününün sabahı, kendileri için hükumet tarafından gönderilen Gülcemal vapuruna binmeleri ile devam etmiş, vapur 16 Şubat akşamında İstanbul’a yanaşmıştır. Ankara’ya dönmek üzere 17 Şubat gününün akşamında İstanbul’dan trenle yola çıkan kafile, 18 – 19 Şubat’ı Eskişehir’de geçirmiş, 20 Şubat’ta ise Ankara’ya ulaşmıştır. Olumsuz hava şartlarının oldukça etkili ve belirleyici olduğu bu yolculuk esnasında hem Lozan’dan dönen heyetin hem de Ankara’da ve İstanbul’da heyeti bekleyen devlet erkanının, dönüşün ne zaman tamamlanacağına dair olan tahminleri tutmamıştır. Genel vaziyetin oldukça nazik olması, bazı meselelerin ortaya çıkmasına neden olmuştur; dönüş yolunun nasıl olacağı, İzmir limanı meselesi nedeniyle İsmet Paşa ile Rauf Bey arasındaki sürtüşme, İsmet Paşa’yla görüşmek isteyen devlet erkanı ve yerli – yabancı gazeteciler gibi meseleler gündemi meşgul etmiştir. Doğrudan ulaşılan Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesinin yanı sıra ikinci el kaynaklardan ulaşılarak kullanılan Foreign Office evrakı ve Paris Büyükelçiliği Arşivi bu çalışmanın temelini oluşturacaktır. Bunların yanında hatırat, basından örnek olarak Tevhid-i Efkar Gazetesi ve araştırma eserlerinin kullanıldığı bu çalışmayla birlikte bahsedilen süreç, kronolojik olarak aktarılmaya çalışılacaktır.
Keywords : Lozan Barış Konferansı, İsmet Paşa, Rıza Nur, İzmir Limanı Hadisesi, Rauf Bey, Mustafa Kemâl Paşa, Fevzi Paşa, Yabancı Gazeteciler