Rıza Şah’ın İran’ı Modernleştirme Politikası: Kadınların Örtü ve Çarşafının Yasaklanması

Authors : Kamuran Karabalık

Pages : 557-586

Doi:10.24186/vakanuvis.1559093

View : 38 | Download : 24

Publication Date : 2025-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Rıza Şah, İran’da iktidarı ele geçirdikten sonra amacı, Batı’yı örnek alarak siyasi, iktisadi, toplumsal ve ideolojik alanlarda ülkenin modernleşmesini sağlamaktı. Bunun için ordu, bürokrasi, ekonomi ve sanayi başta olmak üzere birçok alanda reformlar yaptı. Daha sonra erkek ve kadın giyiminin de modern bir görünüme kavuşması için yeni düzenlemeler yaptı. Bu sebeple önce erkeklere tek tip kıyafet giymeyi zorunlu kıldı. 1934 yılında Türkiye’yi ziyaret ettikten sonra ise Atatürk reformlarından ve Türk kadının giyiminden çok etkilenen Şah, ülkesine döndükten sonra İranlı kadınların Türk kadınları gibi giyinmeleri için hazırlıklara başladı. Şah’a göre kadınların örtü ve çarşafları hem ülkenin ilerlemesi önünde büyük bir engel hem de “gericiliği” çağrıştırıyordu. Bu sebeple İranlı kadınların örtülerini çıkarmaları için bilhassa gazete ve dergiler üzerinden propagandalar yaptı. Şah’ı, bu süreçte Avrupa’da eğitim görmüş bazı aydınlar, bazı kadınlar ve bürokratlar desteklediler. Nihayet Şah, Ocak 1936’da İranlı kadınların örtü giyerek sokağa çıkmalarını yasakladı. Örtü yasağına başta bazı kadınlar olmak üzere din adamları da tepki gösterdiler. Şah’ın örtü yasağı kararından vazgeçmesi için din adamları büyük çaba harcadılar. Ancak Şah, bu kararından vazgeçmeyince din adamları, Şiraz, Horasan ve Meşhed gibi İran’ın bazı şehirlerinde protesto gösterileri düzenlediler. Bu gösteriler sırasında birçok muhalif hayatını kaybetmesine rağmen Şah, geri adım atmadı.
Keywords : İran, Rıza Şah, modernleşme, kadın, örtü yasağı