Osmanlı’da İcâreteyn Uygulaması Hakkında Yeni Değerlendirmeler

Authors : Ramazan Pantık

Pages : 75-104

Doi:10.16971/vakiflar.373724

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2017-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı vakıf kurumlarıyla ilgili yaygın olarak paylaşılan eleştirilerden biri vakıf kurumlarının hukuksal  ve idarî yapısındaki katılık nedeniyle kentsel gelirlerini oluşturan kira gelirlerinin artan fiyat hareketlerine adapte edemediği ve neticede vakıfların gelir kaybına uğradığı hususudur. Bu çalışmada vakıfların,  artan fiyat hareketleri, doğal ve beşeri etkenler neticesinde tahribata ve kesintiye uğrayan kent içi gayrimenkullerinin  değerlendirilmesinde icareteyn sisteminden etkin bir şekilde faydalanması tartışılacaktır. Osmanlı gayrimenkul piyasasında etkin değerleme yöntemi olarak icâreteyn sistemi 19. yüzyılın ortalarına  kadar vakıf gayrimenkul piyasasında en önemli kiralama biçimi olarak varlığını korumuştur.  İcâreteyn, mülklerini tamir veya yeniden inşa etmeye mali gücü olmayan vakıflar için, kasasından hiç para çıkmadan mülkünün yeniden işler hale getirilmesini sağlayarak birçok vakıf taşınmazının uzun  süre ayakta kalmasını sağlamıştır. Bu çalışmada icâreteynin uygulanış pratiğine ilişkin şerʻiyye sicilleri, vakfiye, vakıf temessük defterleri,  Evkâf-ı Hümâyûn Müfettişliği mahkeme kayıtları ve vakıf muhasebe defterlerindeki verilerden hareketle  icâreteyn hakkındaki bazı nazariyeler ve İstanbul örneğinde sistemin sözleşmenin taraflarına ne tür  avantajlar sağladığı tahlil edilmiştir.
Keywords : İcâreteyn, Atik Valide Sultan Vakfı, hamamlar, vakıf temessük defterleri, Çemberlitaş Hamamı