Çoruh Barajları Suları Altında Kalan Tariḣ i ̇Üç Camiṅ iṅ Taşıma Ve Rekonstrüksüyon Uygulamaları Hakkında Biṙ Değerlendirme

Authors : Seyfi BAŞKAN

Pages : 188-210

Doi:10.16971/vakiflar.439138

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2018-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede, Artvin’de yapılan Baraj ve HES projelerinin teknik olarak ne kadar uzun süreçlerde planlandığı ancak  bu projelerin gerçekleşeceği alanlardaki kültürel ve tarihi mirasın korunması ve kurtarılmasının bu planlarda  yer almayışının olumsuz sonuçları ya da iyi yapılan bazı uygulamaların ise nasıl tesadüflerle gerçekleştiğinin  örnekleri anlatılacaktır. Bu makalede, Tanımları yapılmayan, koruma planlaması içeriği olmayan, sadece birkaç  cümleden oluşan Koruma Yüksek Kurulu ilke kararı ile hareket eden koruma kurullarının da bu konuda nasıl  yetersiz kaldığı, kaybedilen ‘tarih’ in örnekleriyle dile getirilecektir. Her satırda ülke gelişme planlarında eksik  kalan koruma uygulama konusunun önemi vurgulanacaktır.  Artvin Çoruh Havzasında gerçekleştirilen Baraj ve HES projelerinin on yıllar süren planlamasında, Koruma  planlaması fasıllarının olmayışının sonuçları ne yazık ki dramatik olmuştur. Anadolu’daki en eski Türk kültür  yaratmaları ve alanları sulara terk edilmiştir. Örneğin, mevcut yerinden başka bir yere taşınarak çok başarılı bir  koruma uygulama örneği verilen Hasankeyf Zeynel Mirza türbesi kadar şanslı olmayan üstelik ondan 250-300  yıl önce yapılmış olan Anadolu’nun ilk fatihlerinin iki türbesini kurtarmak mümkün olmamıştır.  Ancak, gerçekleşmesi 24-25 yıl süren Deriner baraj projesi planlarının hiçbir yerinde olmayan kültür varlıklarının  kurtarılması konusunda, ilgili kurumlardaki bir avuç insanın kişisel gayretleri ile bazı yapıları kurtarmak mümkün  olmuştur. Bu makalede, Artvin il merkezine oldukça yakın üç köydeki tarihi üç caminin sulara terkedilmeden,  sökülerek belirlenen yeni yerlerinde varlıklarını sürdürme süreçleri anlatılmaktadır.  Bu makaleden çıkartılan sonuç şudur; tarihi çevre ve maddi kültür varlıklarını da kapsayan doğal çevrede  planlanan baraj, HES vb. projelerin ve bunların kullanımının ekosistem ve biyoçeşitliliğe nasıl bir tesiri olduğu,  sosyo-ekonomik ve çevresel etkileri ile bu etkilerdeki değişimin nasıl sonuçlar doğurabileceğinin planlaması  yapılırken tüm taşınır taşınmaz kültür varlıkları ve tarihi çevre de hesaba katılmalıdır. Yoksa kaybedilen sadece  ‘tarih’ olmayacaktır.
Keywords : Artvin, Çoruh Nehri Barajları, Zeytinlik Köyü, Oruçlu Köyü, İnanlı Köyü, Geleneksel Artvin Köy Camileri, Bağdadi Kubbeli Camiler