Osmanlı Hayır Kurumlarında ve Mekteplerinde Halıcılık Eğitimi

Authors : Ertan GÖKMEN

Pages : 69-95

Doi:10.16971/vakiflar.1160889

View : 71 | Download : 68

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Osmanlı eğitim kurumlarından kız rüşdiyelerinde, sanayi mekteplerinde ve hayır kurumlarından Dârülaceze ile Dârülhayr-ı Âli’de halıcılık sanatının nasıl öğretildiği konusu ele alınmıştır. Çalışmanın en önemli kaynağını Osmanlı Arşivi’nde yer alan konuya dair belgeler ile konuya ilişkin ikinci el kaynaklar oluşturmaktadır. Elde edilen bilgiler çerçevesinde belirtilen kurumlarda bu sanatın neden öğretilmek istendiği, halı tezgahlarının nasıl kurulduğu ve malzemelerinin nasıl temin edildiği, bu öğretimin mektep programlarını nasıl etkilediği, hangi şehirlerin kız rüşdiyelerinde ve sanayi mekteplerinde halıcılık eğitiminin verildiği, halıcılık eğitiminin verilmesinde karşılaşılan güçlükler ele alınmıştır. Bunun yanında halıcılığı geliştirmek için yurtdışından hangi tür makineler ve malzemeler getirildiği, yerel yöneticilerin merkezi idareden talepleri, bu taleplerin ne kadarının karşılandığı, ahalinin bu konudaki gayretleri, zikredilen kurumlarda verilen halıcılık eğitiminden nasıl bir sonuç elde edildiği hususu ele alınan konulardır. Belgelerde yer alan bilgiler mekteplerde verilen halıcılık eğitiminin çok verimli olmadığını göstermektedir. Maarif Nezareti halı muallimi talep eden bazı yerlerin yöneticilerine bu sanatın rüşdiyelerde öğretiminin pek başarılı olmadığını, sanatı öğrenmeye istekli kişilerin halıcılıkla şöhret bulmuş yerlere gönderilmesi gerektiğini belirtmiştir. Dârülaceze’de halıcılık yanında pek çok sanatın öğretimine 1910 yılında son verilmiştir. Dârülhayr-ı Âli’de ise daha çok kurulduğu yıllarda ilk yıllarında halıcılık faaliyetine önem verilmiştir.
Keywords : Halıcılık, Sanayi Mektebi, Kız Rüşdiye Mektebi, Darülaceze