Ebû ‘Alî el-Fârisî'nin el-Hücce Eserinde Kıraat Olgusu

Authors : Habip Kalaç

Pages : 138-154

Doi:10.54893/vanid.1286034

View : 131 | Download : 112

Publication Date : 2023-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Kıraat olgusu İslâm ilimleri arasında erken sayılacak bir dönemde yerini almış ve günümüze kadar gündemdeki canlılığını muhafaza etmiştir. Bu hususu sağlayan unsurların başında kıraatlerin bünyesinde barındırdığı farklı vecihlerin kaynak olmaya elverişli olabilmeleridir. Zira bahsi geçen disiplin; tefsir, hadis ve fıkıh gibi ilimlere de kaynak teşkil ederek söz konusu canlılığını koruyabilmektedir. Kıraat olgusunun klasik dönemdeki bu canlılığı, günümüz akademik çalışmalarında da görülmektedir. Ayrıca kıraatler konusunda gerek ülkemizde ve gerekse ülkemiz dışında bir hayli araştırma yapılmış olması farklı bir açıdan kanıt teşkil etmektedir. Bu anlamda birçok kişinin kıraat ilmiyle alakalı nitelikli eserler üreterek alana dair müstakil çalışmalarıyla katkı sundukları bilinmektedir. Kıraat ilmine katkı sunan şahsiyetlerden biri Ebû Ali el-Fârisî olup klasik medrese geleneğinde eseri rağbet gören kişilerdendir. Müellifin yaşadığı coğrafya ve zaman dilimine bakıldığında kıraatler bulunduğu yerin dışında geniş alanlara yayılmıştır. İşte bu yayılma düşüncesinden hareketle Fârisî bir çalışma ortaya çıkarmıştır. Bununla beraber filolog olması hasebiyle müellife ait bir hayli eser ismi zikredilmektedir. Bundan ötürü müellifimiz ortaya koymuş olduğu eserleriyle kendisinden sonra telif edilmiş olan birçok çalışmada referans gösterilerek ön plana çıkmaktadır. Öte yandan müellif çalışmasını her ne kadar kıraat ilmine münhasır kılmamışsa da farklı okuyuş vecihlerini yoğun bir şekilde işleyerek tevcihte bulunmuştur. Özellikle kıraatlerin geçerli sayılması için kendisinde bulundurması gereken üç temel kriterden biri olan bir vechiyle de olsa Arab diline uyma şartı, müellifi kıraatlerde dil faktörünü yoğun bir şekilde işlemeye sevk etmiştir. Onun dil olgusuyla kıraatleri sentezlemesi dikkatleri çekmektedir. Bundan ötürü dilsel tahlil yaparken gerekçenin temellendirilmesinde Kur’ân kıraatlerine müracaat etmenin öneminden hareketle müellifin eserinde kıraatlere dayalı birtakım tespitler yapılmıştır. Bu çalışmanın amacı, Hicrî IV. yüzyılda yaşamış olan Ebû Ali el-Fârisî (öl. 377/987) tarafından kaleme alınan el-Ḥücce fî ʿileli’l-ḳırâʾati’s-sebʿa ismindeki eserde Fârisî’nin ele aldığı kıraat yöntemini ve keyfiyetini ortaya koymaktır.
Keywords : Kıraat, Arab Dili, el Fârisî, Tefsir, Fıkıh