VAN MÜZESİ’NDE BULUNAN ORTA ÇAĞ FİGÜRLÜ TÜRK İSLAM SİKKELERİNİN BAŞKA KÜLTÜRLER İLE ETKİLEŞİMİ

Authors : Şevket Beyiş

Pages : 106-122

Doi:10.55089/yyuvasad.1465520

View : 59 | Download : 49

Publication Date : 2024-07-04

Article Type : Other Papers

Abstract :Lidyalılarla kullanılmaya başlanan ve ekonomik hayatın gelişmesinde önemli bir aşama olan sikke, tarihî bir vesika olması ve geçmiş dönemlere ait veriler sunması açısından son derece önemlidir. Sikkeye bakarak onu basan devletin sosyal yapısı, siyasal durumu, ekonomik gücü ve sanatsal durumu gibi birçok konuda bilgi edinilebilmektedir. Çalışmada Van Müzesi Müdürlüğü envanterine kayıtlı Orta Çağ Figürlü Türk İslam Sikkelerinin üzerlerinde bulunan tasvirler açıklanarak daha iyi anlaşılmaları amaç edinilmiştir. Bu çalışmada Anadolu ve yakın coğrafyasında kurulan Anadolu Selçuklu, Ermenşah, Artuklu, Zengi ve Lulu dönemlerine ait 29 adet figürlü sikkeye yer verilmiştir. Sikkeler üzerinde dua ayet metinleri, hükümdarın ismi, unvanı, basım yeri, basım tarihi gibi önemli bilgiler ile birlikte insan, hayvan ve fantastik yaratık tasvirleri kullanılmıştır. Orta Çağ figürlü Türk İslam sikkeleri üzerinde bulunan tasvirler başka kültürler ile karşılaştırılarak aralarındaki etkileşim gösterilmiştir. Orta Çağ’da Türk İslam hükümdarları, Helenistik Dönem ile Roma, Bizans ve Sasani devletlerinin sikkelerinden esinlenerek benzer üslupta sikkeler bastırdığı anlaşılmaktadır. Türk İslam sikkelerinde bulunan ay, güneş, hükümdar tasvirleri, ejder, at, aslan, çift başlı kartal ve melek gibi figürler üzerinde farklı kültürlere ait özellikler bir arada kullanılmıştır. Karşılaştırma ve tasvirlerin açıklanmasıyla ortaya çıkan veriler bu döneme ait sikkelerin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacaktır.
Keywords : Nümizmatik, Sikke, Van Müzesi, Anadolu Selçuklu, Ermenşah, Artuklu, Zengi, Lulu