Bal arılarında nosemosise karşı probiyotik, timol, naringenin ve fumagillin uygulamalarının CRITIC-TOPSIS yöntemiyle değerlendirilmesi

Authors : Emre Şahin, Sedat Yelkovan, Doğukan Özen

Pages : 52-61

Doi:10.33188/vetheder.1592535

View : 72 | Download : 78

Publication Date : 2025-01-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bal arılarında bağırsak mikroflorasını modüle etmek için antibiyotiklere alternatif olarak probiyotikler ve doğal bitki ekstraktları kullanılmaktadır. Bu bileşikler bağırsakta patojen mikroorganizma kolonizasyonunu önleyerek sürdürülebilir bal arısı üretimi sağlayabilir. Ancak bal arısı hastalıklarını önlemek veya tedavi etmek için uygun ürünleri seçmek zor olabilir. Bu nedenle uygun ürünün belirlenmesinde çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemleri kullanılabilir. Mevcut çalışmada Criteria Importance Through Intercriteria Correlation (CRITIC)-Technique for Order Preference by Similarity to an Ideal Solution (TOPSIS) entegre yöntemi yardımıyla temel performans parametreleri (mortalite ve bal verimi) ve Nosema spp. spor sayısında azalma yüzdesi kriteri kullanarak, nosemosis hastalığını tedavi etmek veya önlemek için fumagillin antibiyotiğine alternatif olarak bazı maddelerin değerlendirmesi amaçlandı. Kriter değerleri önceki araştırma çalışmalarından elde edildi ve ilgili araştırmadaki kontrol gruplarına göre düzenlendi. İlk aşamada kriterlerin (Nosema spp. sporları, mortalite ve bal verimi) ağırlıkları, CRITIC analizi kullanılarak hesaplandı. Daha sonra bu kriter ağırlıkları TOPSIS analizinde kullanıldı ve dört alternatif (fumagillin, probiyotikler, timol ve naringenin) sıralandı. Nosema spp.\\\'nin spor sayısını azaltma, mortalite ve bal verimi ağırlıkları sırasıyla 0,428, 0,306 ve 0,266 olarak bulundu. Beklendiği gibi fumagillin antibiyotiğinin 0,670 ile en yüksek puanı aldığı belirlendi. Naringenin, probiyotikler ve timol sırasıyla 0,617, 0,411 ve 0,046 puanla fumagillini takip etti. Sonuç olarak, naringeninin bal arılarındaki Nosemosis hastalığına karşı etkili bir alternatif ürün olabileceği kanısına varıldı. Ancak mevcut bulguların saha çalışmaları ile desteklenmesi gerekmektedir.
Keywords : Nosemosis, Bal arısı, Naringenin, CRITIC, TOPSIS