MU’TEZİLE’NİN ASLAH TEORİSİ VE BASRA MU’TEZİLE’SİNİN ASLAH ANLAYIŞININ TAHLİLİ

Authors : Mahsum AYTEPE

Pages : 85-104

View : 18 | Download : 7

Publication Date : 2019-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Aslah teorisi, Mu’tezile düşüncesinin anlaşılmasında merkezi bir öneme sahiptir. Mu’tezile, bu teoriyle Allah, tabiat ve insan arasındaki ilişkiye rasyonel bir açıklama getirmeye çalışmıştır. Aslah teorisi, İslam düşüncesinde etkisi şimdiye kadar devam eden pek çok tartışmaya zemin hazırlamıştır. Aslah teorisini tartışanlar sadece Ehl-i sünnet gibi Mu’tezile’ye muhalif akımlar olmamıştır. Bizatihi Mu’tezile içinde de tartışmaya katılan ve teoriyi sorgulayanlar olmuştur. Bu çalışmada, aslah teorisi ana hatlarıyla izah edildikten sonra tartışmanın Mu’tezile içindeki seyrine bakılacaktır. Çalışmada son olarak Basra Mu’tezilesinin aslahı temellendirmek için giriştiği çabadan hareketle, “koşullar”a dayalı bir lütuf düşüncesi geliştirebilmenin imkânı sorgulanacaktır. Bu bağlamda çalışmanın temel savı, Allah’a zorunluluk yükleyen bir aslah düşüncesi yerine, temeli Kur’an’da bulunan ve bizim “koşullar” olarak somutlaştırdığımız lütuf düşüncesinin daha uygun bir çerçeve oluşturabileceği yönündedir.
Keywords : Kelam, Mutezile, Aslah, Lütuf, Basra, Vücûbiyet