Özelleşen Savaş ve Askeri Şirketlerin İnsan Hakları Sorumlulukları

Authors : Mehmet Özyürek

Pages : 254-270

View : 67 | Download : 82

Publication Date : 2023-10-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Küreselleşme özel sektörün payını birçok alanda artırmaktadır. Geleneksel olarak ulus devletlerin sorumluluğu altında değerlendirilen eğitim, sağlık, demiryolları gibi hizmetler bugünün küresel dünyasında birçok ülkede özel şirketler tarafından yerine getirilmektedir. Ayrıca özel işletmeler ulusal hükümetlere silah, silahlı personel ve güvenlik hizmetleri de sağlamaktadır. Son yıllarda yaşanan savaşlar bu özel işletmelerden olan özel askeri şirketlere (ÖAŞ) olan ilgiyi ve talebi artırmıştır. ÖAŞ’lere olan talep artarken savaşların geleceğinde bu şirketlerin rolünün daha önemli hale geleceği tahmin edilmektedir. Öte yandan son 20 yılda ÖAŞ’lerin insan hakları ihlalleri tüm dünyanın dikkatini çekmektedir. ÖAŞ personellerinin karıştığı hak ihlalleri çoğu zaman cezasız kalmaktadır. ÖAŞ’lerin uluslararası denetimi önünde birçok engel bulunmakla birlikte söz konusu şirketlerin insan hakları konusunda küresel denetimini sağlayacak bağlayıcı bir sözleşmeye henüz ulaşılamamıştır. Diğer taraftan söz konusu şirketlerin kontrolünü sağlamak adına bağlayıcı olmayan bazı iyi uygulama ilkeleri oluşmaktadır. Söz konusu ilkeler ÖAŞ’leri diğer sektörlerde olduğu gibi piyasa mekanizmaları aracılığıyla düzenleyerek bu şirketlere etik sorumluluklar yüklemeyi hedeflemektedir. Bu gelişmeler ve ÖAŞ’lerin uluslararası denetimindeki zorluklar ÖAŞ\'lerin sosyal ve etik sorumluluklarının tartışılmasını da elzem kılmaktadır. Literatürde ÖAŞ’lerin bazı sorumluluklar üstlenebileceği iddia edilmiş olsa da bu çalışmada söz konusu sorumlulukların devletlerin politik tutumları üzerinden şekilleneceği vurgulanmaktadır. Bu çalışma, günümüz küresel dünyasında savaşın özelleşmesini analiz etmenin yanı sıra ÖAŞ’lerin bağlayıcı olmayan yumuşak hukuk ilkeleri ile uluslararası yönetişiminde ortaya çıkabilecek sorunların normatif bir analizini sunmayı hedeflemektedir.
Keywords : Küreselleşme, uluslararası hukuk, insan hakları, özelleşme, paralı askerler