Kazan Bey Oğlu Uruz Bey`in Tutsak Olduğu Boy`un Tarihi

Authors : Dursun Can EYÜBOĞLU

Pages : 95-118

Doi:10.29228/yazitdergisi.8

View : 20 | Download : 12

Publication Date : 2022-06-18

Article Type : Review Paper

Abstract :Dede Korkut Kitabı’ndaki dördüncü boy Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu Boy’dur. Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu Boy’da tarihi-coğrafi, edebi-kültürel olarak başlıca iki tabaka bulunmaktadır: alt tabaka ve üst tabaka. Alt tabaka Göktürk-Türgiş tabakası, Oğuz tabakasından oluşmaktadır. Diğer birçok Dede Korkut boyu gibi, Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu Boy’da da en eski devirler tabakası ve İskit/Saka-Hun-Kanglı-Usun tabakası bulunabilir. Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu Boy’un önemli bir tarihi tabakası Göktürk-Türgiş dönemiyle ilgilidir. Dede Korkut’ta önemli bir yere sahip olan, destanın başkahramanı Salur Kazan/Kazan tipinde en eskisi tarihin derinliklerine uzanan birçok tarihi-destani-efsanevi-mitolojik tabaka bulunmaktadır. Dede Korkut’taki Salur Kazan/Kazan tipinin önemli bir tarihi tabakası Kara Türgiş Devleti’nin kurucu hükümdarı Su-lu Kağan insert ignore into journalissuearticles values(716-738); ile ilgilidir. Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu Boy’da, Salur Kazan’ın oğlu Uruz tutsak düşmüştür. Tarihi kaynaklarda Su-lu Kağan’ın oğlunun tutsak düşmesi ile ilgili iki farklı olay söz konusudur. Bu iki olaydan biri Dede Korkut’taki Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu Boy’a yansımış olabilir. Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu Boy’un bir alt tabakası Oğuz dönemiyle ilgilidir. Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu Boy’un Orazın Kola Tüşmeki adlı Türkmenistan varyantının olması, boyda geçen birçok yer adı, bu boyun tarihi köklerinin Oğuzların Orta Asya’da bulundukları 10.-11. yüzyıllardan daha eski bir tarihe ait olduğunu göstermektedir. Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu Boy’un en üst tabakası sonraki dönemlerle ilgilidir. Bu çalışmada Dede Korkut’taki Kazan Bey Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olduğu Boy’un tarihini incelenmiştir.
Keywords : Dede Korkut, Salur Kazan, Kazan, Burla Hatun, Uruz