İLK TALEPTE ÖDEME KAYITLI BANKA TEMİNAT MEKTUBU BEDELİNİ ÖDEYEN BANKANIN MUHATABA YÖNELİK İADE TALEBİ VE HUKUKÎ DAYANAĞI İlk Talepte Ödeme Kaydının Mahiyeti Hakkında Düşünceler

Authors : Bilgehan Yeşilova, Yasemin Kalkancı

Pages : 399-475

View : 81 | Download : 110

Publication Date : 2024-03-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Garantör banka, teminat mektubu muhatabının haksız tazmin talepleriyle karşılaşabilir. Teminat mektubu ilişkisinin hukukî niteliği, böyle bir “haksızlığın” yerli yerinde tavsifini gerektirir. Ne var ki; ilk talepte ödeme kayıtlı banka teminat mektupları bakımından dahi bankanın, haksız veya dürüstlük kuralına aykırı tazmin taleplerine karşı çeşitli gerekçelerle ve bilhassa “likit” delillere dayanarak ödemeden imtina edebileceği kabul edilir. Bu imkânı bulamamış bankanın ise ödemeden başka bir yolunun kalmayacağı, aşikârdır. Şu hâlde bankanın ödemekten kaçamadığı teminat mektubu bedeli yönünden kontrgaranti yanında ve hatta ondan da evvel bu kez muhataba müracaat edip edemeyeceği; bunun sebebi ve kapsamı; bu durumda lehtar ile muhatap arasında bir sıra olup olmadığı konuları, çalışmanın ana temasını teşkil etmektedir. Müşterisine gayri nakdi kredi sağlayarak ticari faaliyetine destek olan ve alacaklıya da şahsi teminat sağlayarak onu ticaret yapmaya teşvik eden bankanın, bu kez kendi faaliyetine devam edebilmesi için yapmak zorunda kaldığı ve fakat sonradan “haksız” olduğu da anlaşılan kaybını gidermesi gerekir. Bankanın, bilhassa muhataba yönelteceği söz konusu talebin hukukî sebebinin tespiti önem arz eder. Söz gelimi; sebepsiz zenginleşmeye dayanılarak ödenen bedelin iadesi, kimi şartların tahakkukuna bağlıdır. Bu hâlde, muhataba müracaat etmeden evvel garantörün, örneğin elindeki kontrgarantiyi öncelikle tüketmesinin gerekip gerekmediği, yanıtı özellikle aranan sorulardan olmuştur. İlk talepte ödeme kayıtlı teminat mektupları, uygulamada sıklıkla tercih edildiğinden; bu mektup türü temel alınarak hukuki sorunlara çözüm aranmıştır.
Keywords : Banka Teminat Mektubu, İlk Talepte Ödeme, Garanti Sözleşmesi, Sebepsiz Zenginleşme, Likit delil