TARİHİN SONU TEZİ VE LİBERAL DÜNYA DÜZENİNİN KRİZİ

Authors : Habib Aydın

Pages : 1056-1076

Doi:10.35408/comuybd.1599302

View : 79 | Download : 80

Publication Date : 2025-03-19

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanlık tarihi siyasi ideolojilerin kavramsal ve kuramsal mücadelesine tanıklık etmiştir. Fransız İhtilali, Sanayi Devrimi ile I. ve II. Dünya Savaşı gibi tarihsel olaylar ideolojilerin test edildikleri birer laboratuvar görevi görmüşlerdir. Siyasi ideolojiler arasında liberalizm rakiplerine oranla nisbi başarılar elde etmiş ve bunu küresel sahada yaymaya çalışmıştır. 2014 yılında Rusya ve Ukrayna arasında başlayan anlaşmazlıklar, 2022 yılında Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesiyle devam etmiştir. Rusya’nın müdahalesi, komünizm geçmişi olan bir devletin liberalizme karşı atağa geçtiği tartışmalarını beraberinde getirmiştir. Liberalizmin savunucusu Batı dünyası akademik alanda Rusya’yı saldırgan ve yayılmacı olarak nitelemiştir. Liberal bir ideolog olarak Francis Fukuyama bu savaşa liberal eleştiriler yöneltmiştir. Çalışmanın amacı, Francis Fukuyama’nın ileri sürdüğü liberal tezlerin Rusya-Ukrayna savaşında Batı dünyasının evrensel hedeflerine meşruiyet kazandırma amacını göstermektir. Bu çalışma, tarihin sonu kavramının, liberalizmin tek ve yenilmez ideoloji olduğu algısının entelektüel propagandası olduğu iddiasına dayanmaktadır. Dinamik bir döngü halinde bulunan siyasi hayatı, sonlanma şeklinde tanımlamaya çalışmak bilimsel gerçeklerle örtüşmemektedir. Fukuyama liberalizme rakip olabilecek; Asya değerleri, köktendincilik ve milliyetçilik gibi ideolojilerin dünya çapında taban bulduğunu fark edince ileri sürdüğü tezde yanıldığını kabul etmiştir. Liberal dünya ötekileştirdiği ideolojiler karşısında bir meydan okuma ile karşı karşıya kalmıştır. Bu çalışma hazırlanırken konu ile ilgili kitap, kitap bölümü, makale, bildiri ve gazete haberleri incelenmiştir. Fukuyama’nın eserlerinde ileri sürdüğü “Tarihin Sonu” tezini çürüten tarihsel olaylar ve ideolojiler ile karşılaştırmalı analiz yapılmıştır. Örnek olay olarak Rusya-Ukrayna Savaşı seçilmiştir. Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi, Batı kamuyounda bölgesel bir savaşın küresel niteliğe dönüşme ihtimalini arttırmıştır. Savaşın geniş bir zamana yayılması ve yıkıcı etkisi liberal kuramların tarihsel bir meydan okuma ile karşı karşıya kaldığını göstermiştir.
Keywords : Liberalizm, Francis Fukuyama, Tarihin Sonu