İslam Mimarlığının Kuramlaştırılma Meselesi: Turgut Cansever’in Yaklaşımı

Authors : Muhammet Emin ŞİŞMAN

Pages : 126-140

View : 14 | Download : 14

Publication Date : 2021-07-12

Article Type : Review Paper

Abstract :Mimarlık disiplininin ve ürünlerinin belirli kavramlar ve bakış açıları üzerinden teorik bir zemine oturtulma çabası, Batı medeniyetinde Antik Yunan dönemine kadar uzanan kadim bir yaklaşımdır. M.Ö. 1. yüzyılda Vitruvius’un yazdığı metinler, Rönesans’ta tekrar gündeme taşınmış ve Batı’da günümüze kadar gelen köklü bir mimarlık kuramı geleneği ortaya çıkmıştır. İslam medeniyetlerinde mimari anlamda ilk kuramsal metinlere ise 20. yüzyılda rastlanmaktadır. Bu yüzyılda İslam mimarisi kuramı oluşturma denemelerinin çoğunlukla Formalist bir tavır sergilediği söylenebilir. Örneğin, Seyyid Hüseyin Nasr ve Titus Burckhardt ibadet mekanlarında yaygın olarak kullanılan mukarnas ve kubbe gibi mimari unsurların, İslam dini düşüncesi ve kozmolojisi üzerinden açıklanması eğilimindedir. Buna karşın Turgut Cansever geçmişin şekilleriyle değil, biçimlerin ardındaki erdemlerle ilgilenmektedir. Mimarlık söylemini bu doğrultuda adalet, tevhid, vakar gibi ahlaki değerlere temas ederek kurgulayan ve güncel sorunlara somut çözüm önerileriyle aktif bir teorisyen olan Cansever, İslam mimarlığını kuramlaştırma hususunda ayrı bir noktada yer almaktadır. Bu çalışmayla, İslam mimarisi üzerine geliştirilen kuramsal yaklaşımların ana hatlarının ortaya konmasına ve Cansever`in bu konudaki konumunun belirlenmesine katkı sağlamak amaçlanmaktadır.
Keywords : Turgut Cansever, mimari kuram, Vitruvius, İslam mimarisi, ahlak