OSMANLI HUKUKUNDA VAKIFLARDA İSTİBDAL UYGULAMASI

Authors : Belkıs KONAN

Pages : 991-1011

Doi:10.33629/auhfd.942071

View : 18 | Download : 15

Publication Date : 2021-10-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Vakıf, İslam devletlerinde, özellikle de Osmanlı Devleti’nde önemli hizmetler görmüş dini ve hukuki bir kurumdur. Vakıf amacının gerçekleşmesinde vakfa gelir getiren malların önemli bir rolü vardır. Ancak zaman içinde vakıf malı çeşitli nedenlerle harap olabilir ve kullanılamayacak hale gelebilir. Bu durumda, işlevini yitiren vakıf malının vakfa hizmet edecek olan yeni bir mal ile değiştirilmesi zorunluluk arzeder. İstibdal, en genel anlamıyla bir vakıf malının mülk olan bir başka mal ile değiştirilmesidir. İslam hukukunda mezhepler arasında vakıf malının değiştirilmesi konusunda farklı düşünceler olması istibdal konusunu hem teorik açıdan, hem de uygulama açısından tartışmalı bir konu haline getirmiştir. Vakfın devamlılığının sağlanması vakıf malının gelir getirmesine bağlı olduğundan istibdal işlemi bir çözüm yolu olarak Osmanlı hukukunda da sıklıkla başvurulan bir yöntem olmuştur. Bu makalede Osmanlı Devleti’nde vakıfların istibdali meselesi hukuki boyutları ile ele alınmaktadır. Araştırmamızda şer’iyye mahkemesi sicillerinden ve Osmanlı Arşivinden elde ettiğimiz bazı arşiv belgeleri ışığında istibdal konusu incelenerek, istibdal nedenleri, başvuru şekli ve uygulanan usul hakkında bilgiler verilecektir.
Keywords : Osmanlı Hukuku, vakıf, istibdal, süreklilik