Ceza Hukukunda Failin İrade Özgürlüğü Tartışmaları

Authors : Mehmet Emre YILDIZ

Pages : 1439-1478

Doi:10.33629/auhfd.937261

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2022-01-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Ceza hukukunda sorumluluğun temelini failin suçu işleme iradesi oluşturmaktadır. Bu irade nedeniyle fail kusurlu sayılmakta ve hukuk düzenince kınanmaktadır. Bu kınamanın sonucu olarak failin davranışı sebebiyle ceza yaptırımına hükmedilebilmektedir. Kuşkusuz fail hakkında fiili nedeniyle ceza yaptırımına hükmedilebilmesi için, failin fiil anında yaptığından başka türlü hareket edebilme yeteneğine sahip olması gerekmektedir. Hukuka uygun olan ile hukuka aykırı olan davranış arasındaki bu seçim imkânı, failin “irade özgürlüğü” ile anlatılmaya çalışılmaktadır. Ceza hukukunda “kusur” kavramı içinde yer alan, “başka türlü hareket edebilme”, “kınanma”, “hatalı irade oluşturma” gibi hususlar sadece ceza hukukunda değil, nörobilimler ve felsefe alanında da “irade özgürlüğü” konusu altında tartışılmaktadır. Bu denli öneme sahip irade özgürlüğü kavramının ceza hukuku açısından nasıl ele alındığı yakından incelenmesi gereken bir konudur. Söz konusu çalışma ceza hukukundaki klasik kusur ve sorumluluk anlayışının “irade özgürlüğü” tartışmalarından ne şekilde etkilendiğini açıklamaya çalışmaktadır.
Keywords : irade, irade özgürlüğü, ceza sorumluluğu, kusurluluk, determinizm, indeterminizm, agnostisizm