Ahmed Yesevî’nin Bektaşîlik, Alevîlik Üzerindeki Etkileri ve Osmanlı Dini Hayatındaki İzleri

Authors : Eyüp BAŞ

Pages : 21-53

Doi:10.1501/Ilhfak_0000001077

View : 30 | Download : 8

Publication Date : 2011-08-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı dönemi dini hayatını iyi bir şekilde anlayabilmek, konunun tasavvuf ve tarikatlar boyutunu göz önünde bulundurmakla mümkündür. Bu durum dikkate alındığında, kökleri Türklerin İslamiyet’i kabulleri sürecinin hemen akabine kadar dayanan bir tarih dilimi ile karşılaşılmaktadır. Söz konusu süreç içerisinde İslam coğrafyasının çeşitli bölgelerinde ortaya çıkan İslam anlayış ve yaşam tezahürleri, farklı yönleriyle Osmanlı toplumuna miras olarak ulaşmış gözükmektedir. Osmanlı topraklarında doğmasa da, Osmanlı döneminde yaşamasa da Ahmet Yesevî ve tarikatı Yesevîlik, bahsedilen etkinin önemli bir örneğidir. Çalışmada Orta Asya Türk-İslam kültürünün çok önemli bir aktarıcısı olarak Ahmed Yesevî, onun tarikatı Yesevîliğin Bektaşîlik ve Alevîlik üzerindeki etkileri ve Osmanlı dönemi dini hayatındaki izleri konu edilmiştir. Elde edilen verilere göre Yesevîliğin Osmanlı coğrafyasında iki şekilde varlığını sürdürmüş olduğu görülmüştür. Bunlardan ilkinin Yesevîliğin düşünce yapısının, âdab ve erkânı denilen uygulamalarının Nakşibendîlik ve Bektaşîlik içerisindeki etkisine bağlı varlığı; ikincisi ise bazı arşiv belgelerinin işaret ettiği gibi bizzat Yesevîlik tarikatı olarak varlığıdır
Keywords : Ahmed Yesevi, Yesevilik, Divan ı Hikmet, Bektaşilik, Alevilik, Osmanlı, Din, Dini Hayat