Girişimsel İşlemler Öncesi İmzalatılan Aydınlatılmış Onam Formları İle İlgili Hasta Algı Düzeyinin Belirlenmesi

Authors : Muhammet Ali ORUÇ, Bekir ŞAHİN, Funda DEMİRKILIÇ, Arzu KESKİN GÖKSEL, Hüseyin Yalçın BÜYÜKKARABACAK

Pages : 90-101

Doi:10.52148/ehta.1134950

View : 19 | Download : 10

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma girişimsel işlem öncesi imza altına alınan aydınlatılmış onam formlarının hasta gözünden ne anlama geldiği, onaylarken bilinç düzeyinin ne olduğu ve eğitim durumu ile ilişkisini tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Ayrıca aydınlatılmış onam sürecinin uygunluğu da değerlendirilmiştir. Çalışma, hasta hakları kapsamında zorunluluk olan bilgilendirme ve aydınlatılmış onam prosedürünün en doğru şekilde gerçekleşmesine katkı sağlayacaktır. Böylelikle hem hastalar açısından anlaşılabilme düzeyi artacak, hem de doğru bilgilendirmeyle onamı alan hekimin yasalar karşısında güvence altına alınma seviyesi artacaktır. Çalışmamız tanımlayıcı tipte olup Samsun il merkezinde yer alan iki hastanenin cerrahi kliniklerinde girişimsel işlem uygulanacak gönüllü 18 yaş ve üstü 268 kişi ile yüz yüze görüşülerek anket uygulaması yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda, çalışmaya katılanların yaklaşık %21’i işlem öncesi girişimsel işleme istemedikleri takdirde onay vermeme haklarının olduğunu bilmediklerini söylemişlerdir. Bu konuda hasta algısının yeterli düzeyde olmadığı değerlendirilmiştir. Katılımcıların yaklaşık %23’nün anlatılanları ya hiç ya da kısmen anlamadıkları görülmüştür. Yeterli bilgilendirme yapılmadığını düşünenlerin oranlarına bakıldığında, %18,9 ile en yüksek oranının eğitim düzeyinin okuryazar seviyesinde olduğu görülmüştür. Aydınlatılmış onam formunda hastaların anlamını bilmediği kelimeler olup olmadığı sorulduğunda, tüm yaş guruplarının %30,6’sında anlamını bilmedikleri kelimelerin olduğu, okuryazar hastalar arasında ise bu oranın %45,9’a kadar yükseldiği tespit edilmiştir. Girişimsel işlem öncesi onam formu imzalarının %55,6’sının hemşire, %28,7’sinin ise sekreter tarafından alındığı görülmüştür. Aydınlatılmış onam formunun %34,7’sinin hasta yakını tarafından imzalandığı tespit edilmiştir. Sonuçlar değerlendirildiğinde, bilgilendirmelerin ilgili taraflarca yapılarak imza altına alınması ve aydınlatılmış onam formlarının her eğitim seviyesindeki hastaların algı düzeylerinin belirlenerek, anlayabileceği düzeyde hazırlanması ile ilgili çalışmaların yapılması gerektiği tespit edilmiştir.
Keywords : aydınlatılmış onam, onam formu, girişimsel işlem, hasta algı düzeyi, informed consent, consent form, interventional procedure, patient perception level