NETÎCETÜ’L-FİKRİYYE FÎ TEDBÎRİ VÎLÂDETİ’L-BİKRİYYE ADLI ESERDE GEÇEN BİTKİ ADLARININ SÖZ VARLIĞI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Authors : Samet Ünaldı

Pages : 80-95

Doi:10.51540/ijof.1581033

View : 64 | Download : 88

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu XVII. yüzyıl sonunda yönetim açısından gerilemeye başlamış, ancak edebiyat, kültür sanat, bilim vb. alanlarda XVII ve XVIII. yüzyıllarda da örnek şahsiyetler yetişmiş ve oldukça değerli eserler verilmiştir. Dönemin tıbbiyesi de siyasi, ekonomik ve toplumsal gelişmelerden etkilenmiş buna karşılık pek çok önemli ilim adamı yetişmiştir. Söz konusu dönemde yetişen en önemli ilim adamlarından biri de Gevrekzâde Hasan Efendi’dir. Gevrekzâde, önce orduda askerî görev üstlenmiş sonra da sarayda \\\"Başhekim\\\" rütbesiyle görev yapmıştır. Pek çok eser kaleme alan Hasan Efendi’nin en önemli yapıtı, hiç şüphesiz Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri Vîlâdeti’l-Bikriyye’dir. Türk tıp tarihinde kadın ve çocuk hastalıkları ile ilgili en önemli ikinci eser olma özelliği gösteren Netîcetü’l-Fikriyye’de hastalıkların tedavisinde kullanılan bitkilerin önemli bir yer tuttuğu görülmektedir. Bu çalışmada Netîcetü’l-Fikriyye’de geçen bitki adları ele alınmış, Arapça, Farsça, Türkçe, Latince, Rumca, Fransızca ve Yunancadan geçen bitki isimleri alfabetik olarak sıralanmıştır. Köken ve aldığı ek bakımından farklılık gösteren isim gövdeleri de çalışmada tespit edilmiştir. Bu çalışmada Şaziye Dinçer Bahadır’ın yayıma hazırladığı ve Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından basılan Netîcetü’l-Fikriyye Çocuk Sağlığı ve Gelişimi adlı eserden büyük ölçüde yararlanılmıştır. Çalışma, Osmanlı dönemindeki bitki adlarının ortaya çıkarılması noktasında alana katkı sağlayacaktır.
Keywords : Gevrekzâde Hasan Efendi, Netîcetü’l-Fikriyye Fî Tedbîri Vîlâdeti’l-Bikriyye, Bitki İsimleri, Tıp Terimi, Söz Varlığı